نسل Z، نسلی است که در دنیای دیجیتال چشم باز کرده و از همان کودکی با گوشیهای هوشمند، اینترنت پرسرعت و شبکههای اجتماعی بزرگ شده است. آنها نسلی هستند که از ابتدای زندگی با لمس صفحهنمایش گوشیها و تبلتها آشنا شدهاند و به جای ساعتها انتظار برای شنیدن خبرها، در چند ثانیه به آخرین اطلاعات جهان دسترسی پیدا کردهاند. به همین علت سبک یادگیری، علایق و حتی نیازهای دانش آموزان نسل z با نسلهای قبل تفاوت زیادی دارد. آنها به دنبال تجربههای تازه، ارتباطات سریع و روشهای آموزشی جذاب هستند؛ نه فقط درس خواندن سنتی و خشک.
وقتی صحبت از دانش آموزان نسل z میشود، باید به این نکته توجه کنیم که آنها دنیای متفاوتی ساختهاند و برای درک بهترشان باید از دریچه نگاه خودشان وارد شویم. اگر میخواهید بیشتر با این دسته از دانش آموزان و ویژگیهای آنها آشنا شوید، تا انتهای این متن همراه ما باشید.

فهرست محتوا
Toggleدانش آموزان نسل z چه کسانی هستند؟
دانش آموزان نسل z، به گروهی از متولدین سالهای 1997 تا 2012 گفته میشود که در دل عصر دیجیتال به دنیا آمدهاند و از همان کودکی با اینترنت، گوشیهای هوشمند، شبکههای اجتماعی و حتی عدهای از آنها با کلاس آنلاین رشد کردهاند. آنها اولین نسلی هستند که فناوری به عنوان بخشی طبیعی و جدانشدنی از زندگی روزمرهشان حضور داشته است.
دانش آموزان نسل زد، به جستوجوی سریع، ارتباط مداوم و تجربههای متنوع عادت دارند. دسترسی فوری به اطلاعات برای این نسل بدیهی است و همین موضوع، سبک یادگیری آنها را متفاوت میکند. در عین حال، آنها در دنیایی پر از تغییرات اجتماعی و جهانی بزرگ شدهاند؛ به همین دلیل دغدغههایی مثل محیطزیست، عدالت و هویت اجتماعی برایشان پررنگتر است.
به زبان ساده، دانش آموزان نسل Z همان نوجوانانی هستند که امروز پشت نیمکتهای مدارس نشستهاند، اما ذهن و زندگیشان بیشتر از هر زمان دیگری به دنیای دیجیتال گره خورده است. نسلی که برای شناخت و آموزش درست به آنها باید ابتدا دنیای متفاوتشان را درک کنیم. به همین علت میتوان که گفت که نقش تکنولوژی در آموزش به این نسل، بسیار پر رنگ است.
ویژگیهای دانش آموزان نسل Z
شناخت ویژگیهای دانش آموزان نسل Z برای هر معلم، والد یا حتی نظام آموزشی ضروری است؛ زیرا این نسل آیندهسازانی هستند که انتظارات و سبک زندگیشان با نسلهای پیشین تفاوت چشمگیری دارد. آنها در دنیایی متفاوت از نسلهای قبل متولد شده و تغییرات اجتماعی بسیاری را دیدهاند. همین زمینه باعث شده تا سبک یادگیری، ارتباطات و حتی ارزشهای فردی و اجتماعیشان شکل ویژهای پیدا کند. از مهمترین ویژگیهای این نسل میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
رشد در بستر فناوری دیجیتال
نسل Z از همان کودکی با موبایل، اینترنت و شبکههای اجتماعی آشنا بودهاند. این نزدیکی به فناوری باعث شده در استفاده از ابزارهای دیجیتال مهارت زیادی داشته باشند و اغلب ترجیح دهند یادگیری از طریق ویدئو، اپلیکیشن و منابع آنلاین انجام شود.

تمایل به سرعت و دسترسی فوری
یکی از بارزترین خصوصیات این نسل، علاقه به پاسخهای سریع است. آنها دوست ندارند برای رسیدن به نتیجه زمان زیادی صرف کنند و همین امر در کلاس درس هم دیده میشود. اگر آموزش طولانی و کند باشد، به سرعت حوصلهشان سر میرود.
یادگیری تصویری و تعاملی
دانش آموزان نسل Z با تصاویر، ویدئوها و محتوای بصری ارتباط بیشتری برقرار میکنند. آنها به جای خواندن متنهای طولانی، ترجیح میدهند با موضوعات به شکل فیلم، اینفوگرافیک یا محتوای تعاملی آشنا شوند. این رویکرد باعث کاهش جذابیت روشهای سنتی تدریس برای این نسل شده است.
روحیهی استقلالطلبی و فردگرایی
این نسل تمایل دارد مسیر خودش را پیدا کند و انتخابهای شخصی داشته باشد. در محیط آموزشی نیز دوست دارند احساس کنند نظر و تصمیمشان اهمیت دارد. مشارکت دادن آنها در فرایند یادگیری باعث میشود انگیزه بیشتری از خود نشان دهند.
حساسیت به مسائل اجتماعی و جهانی
بسیاری از نوجوانان نسل Z برخلاف نسلهای قبلی، نسبت به موضوعاتی مانند محیطزیست، عدالت اجتماعی و برابری حساس هستند. این ویژگی نه تنها بر دیدگاهشان در جامعه تاثیر میگذارد، بلکه محتوای آموزشی مرتبط با این مسائل برایشان جذابتر و اثرگذارتر است.

علاقه به چندوظیفگی
دانش آموزان نسل Z، به طور همزمان میتوانند چند کار را انجام دهند؛ مثلا همزمان با درس خواندن، موسیقی گوش میدهند یا با دوستانشان در شبکههای اجتماعی در ارتباط هستند. این ویژگی اگرچه نشاندهنده توانایی زیاد آنهاست، اما گاهی میتواند تمرکز در یادگیری عمیق را کاهش دهد.
چطور میتوان با دانش آموزان نسل Z ارتباط برقرار کرد؟
ارتباط موثر با دانش آموزان نسل z شاید در نگاه اول دشوار به نظر برسد، چون دنیای ذهنی و سبک زندگی آنها با نسلهای قبل تفاوتهای چشمگیری دارد، اما اگر عمیقتر نگاه کنیم، متوجه میشویم که این نسل بیش از هر چیز به دنبال درک شدن، شنیده شدن و تجربه ارتباطی واقعی است. معلم یا والد زمانی میتواند با آنها رابطهای سازنده بسازد که زبان و نیازهایشان را بفهمد و در همان چهارچوب به گفتوگو بپردازد.
برای برقراری ارتباط با این دسته از دانش آموزان، راهکارهای زیر را امتحان کنید:
گوش دادن فعال و واقعی
نسل Z دوست دارد احساس کند صدایش شنیده میشود. اگر به حرفهایشان با دقت گوش کنید و واکنش صادقانه نشان دهید، اعتمادشان جلب میشود. این نوع گوش دادن، فراتر از شنیدن کلمات است؛ یعنی توجه به لحن، احساسات و حتی سکوتهایشان.

استفاده از زبان ساده و شفاف
دانش آموزان نسل z، در دنیایی رشد کردهاند که پیامها کوتاه و مستقیم منتقل میشود. بنابراین ارتباط طولانی و پر از پیچیدگیهای زبانی برایشان جذاب نیست. وقتی ساده و واضح صحبت کنید، هم توجهشان را بیشتر جلب میکنید و هم درک متقابل بهتری شکل میگیرد.
ایجاد فضای احترام و برابری
نسل Z نسبت به تبعیض و نادیده گرفتن بسیار حساس است. اگر در ارتباط با آنها احترام متقابل برقرار شود و نظراتشان جدی گرفته شود، همکاری بیشتری خواهند داشت. رفتار از بالا به پایین و بیاعتنایی، سریعترین راه برای از دست دادن اعتماد دانش آموزان نسل z است.
استفاده از روشهای تعاملی در گفتوگو
به جای یکطرفه حرف زدن، پرسیدن سوال، ایجاد بحثهای گروهی و تشویق به مشارکت میتواند ارتباط را عمیقتر کند. این نسل دوست دارد احساس کند بخشی از فرایند گفتوگو است، نه فقط شنوندهای منفعل.

چه روشهای آموزشیای برای نسل زد موثرتر است؟
وقتی پای آموزش به نسل Z به میان میآید، دیگر نمیتوان فقط به همان شیوههای سنتی مثل مطالعه طولانی یا سخنرانیهای خشک تکیه کرد. این نسل در دنیایی رشد کرده است که سرعت، تنوع و تعامل سه رکن اصلی یادگیری محسوب میشود؛ بنابراین برای آن که آموزش برای دانش آموزان نسل z اثرگذار باشد، باید روشهایی انتخاب شود که با سبک فکری و نیازهایشان همخوانی داشته باشد. مهمترین این روشها عبارتند از:
یادگیری پروژهمحور
نسل Z دوست دارد در فرایند آموزش، فعال باشد، یعنی به جای آن که فقط شنونده باشد، مشارکت در پروژهها، کار گروهی و فعالیتهای عملی باعث میشود بهتر یاد بگیرد و تجربهها در ذهنش ماندگار شوند.
استفاده از فناوری آموزشی
ویدئوهای آموزشی، اپلیکیشنهای یادگیری، بازیهای آموزشی و پلتفرمهای آنلاین از ابزارهای محبوب این نسل هستند. ترکیب انواع تکنولوژی آموزشی با آموزش سنتی میتواند کلاس را به محیطی جذابتر و کارآمدتر تبدیل کند.

بازخورد سریع و مستمر
دانش آموزان نسل زد نمیخواهند برای فهمیدن نتیجهی تلاشهایشان تا پایان ترم صبر کنند. آنها به بازخورد فوری علاقه دارند؛ چه در قالب آزمونهای کوتاه، چه نظر شفاهی معلم یا حتی امتیازدهی آنلاین. این بازخورد سریع به آنها انگیزه ادامه دادن مسیر را میدهد.
انعطاف در سبک آموزش
یک روش ثابت برای تمام دانش آموزان نسل Z جواب نمیدهد. برخی ترجیح میدهند به تنهایی کار کنند، برخی گروهی و بعضی هم ترکیبی از این دو. انعطاف در شیوه تدریس و احترام به تفاوتهای فردی میتواند آموزش را برای آنها موثرتر کند.
آموزش کاربردی و مرتبط با زندگی واقعی
این نسل دوست دارد بداند آنچه میآموزد، چه فایدهای در زندگی روزمرهاش دارد. وقتی مطالب در قالب مثالهای واقعی، شغلهای آینده یا کاربردهای اجتماعی توضیح داده شوند، آنها توجه و انگیزه بیشتری نشان میدهند.

جمعبندی
نسل Z، نسلی است که با دنیای دیجیتال نفس میکشد و این موضوع، تمام ابعاد زندگی و آموزششان را تحت تاثیر قرار داده است. در این مقاله متوجه شدیم که دانش آموزان نسل z چه کسانی هستند، آنها سرعت را دوست دارند، تعامل را میطلبند و بیش از هر زمان دیگری نیاز دارند یادگیری برایشان کاربردی و واقعی باشد. اگر بخواهیم دانش آموزان نسل z را در مسیر رشد و موفقیت همراهی کنیم، باید نگاه سنتی به آموزش را کنار بگذاریم و روشهایی نوین، منعطف و فناوریمحور به کار بگیریم.