در روزهایی که واژه «هوش مصنوعی» به یک اندازه هیجان‌انگیز و خسته کننده است، آیا ممکن است که ربات هوش مصنوعی DeepSeek تحولی در دنیای تکنولوژی، اقتصاد و سیاست ایجاد کند؟ هوش مصنوعی DeepSeek بی نقص نیست اما توانایی‌های بالا، منبع‌باز بودن و رایگان بودن آن باعث شده که بسیاری معتقد باشند که به زودی گوی سبقت را از رقیب کهنه‌کار خود، هوش مصنوعی ChatGPT، می‌رباید. در این مقاله، بدون جانبداری، به معرفی Deep Seek می‌پردازیم.
سوالِ «هوش مصنوعی چیست؟» اولین بار با شناخت ربات‌چت ChatGPT برای بسیاری مطرح شد که با قدرت خیره کننده خود در تولید متن به زبان‌های گوناگون، پاسخگویی به سوالات دشوار و کمک به ایده‌پردازی خیلی زود جایگاه خود را در ذهن کاربران تثبیت کرد. به طوری که حتی رقیب‌های قدرتمندی مانند «هوش مصنوعی Bing AI»، هرگز نتوانستند مانع یکه‌تازی آن شوند. با این حال، در ماه ژانویه 2025، ربات‌چت جدیدی معرفی شد که هنوز تیتر اول اخبار تکنولوژی می‌باشد و تاثیرات آن بر اقتصاد جهانی و سیاست غیرقابل انکار است. اما دیپ سیک چیه و چرا این‌قدر درباره‌اش صحبت می‌شود؟
ویژگی‌های اصلی دیپ سیک: چرا این مدل متمایز است؟
- پرقدرت اما رایگان: هوش مصنوعی DeepSeek که توسط یک استارتاپ کوچک چینی توسعه یافته، قادر است که وظایف متعددی را با دقت بالا به صورت کاملاً رایگان انجام دهد. جدیدترین مدل این شرکت که DeepSeek R1 نام دارد، عملکردی هم‌سطح با جدیدترین و قدرتمندترین مدل شرکت Open AI، مدل ChatGPT o1 دارد که با توجه به حق اشتراک ماهیانه 200 دلاری آن، ممکن است که از حریف تازه‌نفس خود عقب بماند.
- توانایی تفکر: برای استفاده از توانایی تفکر مدل DeepSeek، حتماً باید گزینه Deepthink R1 فعال باشد. هوش مصنوعی Deep Seek درخواست کاربر را به قسمت‌های کوچک تقسیم و درباره پاسخ هر مرحله تصمیم‌گیری می‌کند. در صورت تشخیص اشتباه، خود را اصلاح کرده و پاسخ باکیفیت‌تری ارائه می‌دهد.
- امکان استفاده آفلاین: شرکت DeepSeek امکان دانلود و استفاده آفلاین از این مدل را فراهم کرده است. حجم کم مدل (حدود 4 گیگابایت) به کاربران اجازه می‌دهد آن را روی لپ‌تاپ شخصی اجرا کنند. کافی است که برنامه LM Studio نصب شود تا به مدل‌های زبانی بزرگ از جمله مدل DeepSeek R1 دسترسی داشته باشند.
- منبع‌باز بودن: برتری مهم دیگر هوش مصنوعی دیپ سیک بر هوش مصنوعی ChatGPT منبع‌باز بودن است. سازندگان هوش‌مصنوعی Deep Seek، علاوه بر انتشار رایگان مدل در وبسایت گیت‌هاب، تمام مراحل ساخت آن را در قالب یک مقاله برای توسعه‌دهنگان منتشر کرده‌اند. به عبارت دیگر، بر خلاف شرکت Open AI که توسعه‌دهندگان را به خرید API خود دعوت می‌کند، شرکت DeepSeek محصول خود را کاملاً رایگان ارائه کرده‌است.
- پشتیبانی از بارگذاری فایل‌ها: برنامه دیپ سیک قابلیت پردازش عکس و فایل با فرمت‌های PDF، DOCX، PPT، TXT و XLSX را دارد و می‌تواند محتوای آنها را تحلیل کند. امکان آپلود همزمان تا ۵۰ فایل، هر یک با حداکثر ۱۰۰ مگابایت، فراهم است.
چگونه DeepSeek با سخت‌افزار کمتر، عملکرد بالاتری ارائه می‌دهد؟
DeepSeek برخلاف رقبایش، از معماری خاصی به نام Mixture-of-Experts یا “تیم متخصصان” استفاده می‌کند. تصور کنید در بیمارستانی هر پزشک در یک حوزه تخصص دارد. هنگام ورود بیمار، فقط پزشکان مرتبط وارد عمل می‌شوند، نه کل تیم! دیپ‌سیک هم همین‌طور عمل می‌کند: هر درخواست را به بخش‌های کوچک‌تر تقسیم کرده و فقط «متخصصان» مربوطه روی آن کار می‌کنند. این روش باعث سرعت بالاتر، مصرف کمتر منابع و امکان اجرای راحت روی لپ‌تاپ‌های معمولی می‌شود.
تفاوت دیپ‌سیک و چت‌جی‌پی‌تی را می‌توان به دو تیم المپیکی تشبیه کرد: یکی با ۱۰۰ ورزشکار حرفه‌ای و تجهیزات گران‌قیمت، و دیگری با ۲۰ ورزشکار باهوش و استراتژی هوشمندانه. دیپ‌سیک مانند تیم دوم است—نه به خاطر کمبود امکانات، بلکه به دلیل بهینه‌سازی دقیق.
تفاوت دیپ سیک و چت جی‌پی‌تی در عملکرد و استراتژی
- هر کس جای خودش: deep seek برخلاف سایر مدل‌ها، تمام سخت‌افزار را در هر کار فعال نمی‌کند، بلکه فقط بخش‌های لازم را به کار می‌گیرد. مانند مسابقه دوچرخه‌سواری تیمی که در سربالایی، قوی‌ترین عضو جلو می‌افتد تا کل تیم خسته نشود.
- تمرین فشرده، اجرای سبک: Chat GPT مثل کسی است که در مسابقه کوله‌پشتی سنگینی حمل می‌کند، اما Deep Seek دانش‌اش را فشرده کرده و سبک‌تر حرکت می‌کند، مثل استفاده از فلش‌کارت به‌جای کتاب قطور.
- همکاری جهانی: به دلیل منبع‌باز بودن، توسعه‌دهندگان سراسر دنیا می‌توانند آن را بهینه کنند، مانند یک تیم بین‌المللی که هر کشور ترفند خاص خود را اضافه می‌کند!
نتیجه این معماری هوشمندانه این است که DeepSeek با سخت‌افزار کمتر، عملکردی در حد ChatGPT ارائه می‌دهد. نه به لطف قدرت بیشتر، بلکه با مدیریت بهینه منابع.
نگرانی‌های امنیتی و اخلاقی درباره دیپ سیک: آیا باید نگران باشیم؟
اگر با شنیدن قابلیت‌های چشمگیر دیپ‌سیک به آن مشکوک شده‌اید، تنها نیستید. واکنش‌های جهانی به این فناوری متفاوت است. برخی آن را تحسین می‌کنند و برخی نگران پیامدهای آن هستند. در این بخش، نگرانی‌های اصلی را بررسی می‌کنیم.
ادعای تقلب و پنهان‌کاری
تیم دیپ‌سیک مدعی است که با تنها ۰/۰۵ درصد از توان پردازشی اوپن‌ای‌آی، عملکردی هم‌تراز چت‌جی‌پی‌تی ارائه می‌کند. این ادعا سقوط قابل ملاحضه سهام دو شرکت Open AI و Nvidia را در پی داشت. در این میان، عده‌ای دیپ‌سیک را به دروغگویی و استفاده از GPUهای قاچاق‌شده متهم می‌کنند. عده‌ای نیز معتقدند که خلاقیت زاده نیاز است و تفاوت در استراتژی این دو محصول تنها دلیل این تفاوت‌هاست.
کپی‌برداری یا نوآوری
گزارش‌هایی از شباهت DeepSeek و ChatGPT باعث گمانه‌زنی درباره کپی‌برداری از داده‌های Open AI شده است، اما تیم DeepSeek این ادعا را رد کرده و بر معماری منحصربه‌فرد و یادگیری مستقل مدل‌های خود تأکید دارد. در حالی که Open AI هنوز واکنش رسمی نشان نداده، برخی منابع از بررسی حقوقی این موضوع خبر داده‌اند. با این حال، اثبات کپی‌برداری در حوزه هوش مصنوعی چالش‌برانگیز است، زیرا شباهت‌ها می‌توانند ناشی از آموزش با داده‌های مشابه باشند.
سانسور و محدودیت‌های سیاسی
دیپ‌سیک در مسائل حساس (مثلاً امنیت ملی چین) جانب‌دارانه عمل می‌کند، در حالی که Chat GPT آزادی بیان بیشتری دارد. این باعث شده برخی نسبت به بی‌طرفی دیپ‌سیک تردید داشته باشند.
امنیت و حریم خصوصی
مقامات غربی نگران ذخیره‌سازی داده‌های کاربران توسط سایت دیپ‌سیک هستند. در حالی که هنوز مدت زیادی از ماجرای طولانی ممنوعیت استفاده از تیک‌تاک برای کاربران آمریکایی نگذشته‌است، دولتمردان آمریکا نگران استفاده شهروندانشان از Deep Seek هستند. اگرچه همه شرکت‌های بزرگ از داده‌های کاربران برای بهبود خدمات استفاده می‌کنند، اما وابستگی به یک شرکت چینی باعث این نگرانی‌ها شده است.
دیپ سیک در ایران: فرصت‌ها و محدودیت‌ها
✅ بدون نیاز به نرم‌افزار تغییر آی‌پی.
✅ عضویت ساده با ایمیل، بدون نیاز به خرید شماره خارجی.
✅ دسترسی آزاد حتی در کشورهای تحریم‌شده از جمله ایران.
❌ مشکل نوشتن فارسی از چپ به راست، پراکندگی در متن‌های فارسی شامل کلمات انگلیسی.
❌ تسلط کمتر به فارسی نسبت به چت‌جی‌پی‌تی، اما در کاربرد روزانه مشکلی ایجاد نمی‌کند.
❌ عدم توانایی تولید عکس و خواندن از روی متن.
بررسی کاربردهای هوش‌مصنوعی دیپ‌سیک
برخلاف بسیاری از سایت‌های خبری، ما مقایسه برنامه دیپ‌سیک با نسخه رایگان چت جی پی تی را کنار گذاشته و به بررسی مستقل قابلیت‌های آن می‌پردازیم.
مهارت‌های زبانی
مدل‌های زبانی بزرگ توانایی درک و تولید متن را در اکثر زبان‌ها دارند، اما همان‌طور که در مقاله «هوش مصنوعی سورا» اشاره کردیم، عملکرد آنها در زبان‌های پرکاربرد، به دلیل حجم بیشتر داده‌های آموزشی، دقیق‌تر است. این مدل‌ها می‌توانند علاوه بر مکالمه به زبان‌های مختلف، به آموزش دستور زبان، واژگان، نگارش و حتی مهارت‌های گفتاری نیز بپردازند. برای بررسی عملکرد برنامه دیپ‌سیک در این زمینه، از آن خواستیم که یک متن انگلیسی مربوط به آزمون آیلتس را تصحیح کرده و نمره‌‌دهی کند. مقایسه پاسخ‌های آن با ChatGPT می‌تواند به شناخت بهتر تفاوت‌های این دو مدل کمک کند.
مهارت های کدنویسی
DeepSeek توانایی اجرای وظایف برنامه‌نویسی را نیز دارد. کانال یوتیوب GeoDelta Labs در ویدیویی که در تاریخ 26 ژانویه منتشر کرده، این قابلیت را بررسی کرده است. در این ویدیو، از این مدل خواسته شده است یک نقشه تعاملی از ۲۰ شهر پربازدید جهان ایجاد کند. به طوری که با کلیک روی هر شهر، اطلاعاتی مانند نام، رتبه و تعداد بازدیدکننده‌ها نمایش داده شوند. همچنین، گزینه‌های Search و DeepThink فعال شدند تا مدل بتواند علاوه بر جستجو در اینترنت، از توانایی تفکر خود برای حل مسئله استفاده کند. کد ارائه‌شده بلافاصله و بدون هیچ ویرایشی در Google Colab اجرا شد، که نشان‌دهنده دقت و کارایی آن در توسعه نرم‌افزار است.
مهارت ایده پردازی
هرچند در مقایسه با برخی رقبا، هوش مصنوعی دیپ‌سیک در ایده‌پردازی ممکن است ضعیف‌تر عمل کند، اما همچنان پیشنهادهای خلاقانه و کاربردی ارائه می‌دهد. به عنوان مثال، می‌تواند به کاربران در شناسایی حوزه‌هایی که پتانسیل درآمدزایی دارند متناسب با توان آنها، کمک کند. این ویژگی‌ها باعث می‌شود که DeepSeek گزینه‌ای مناسب برای کسانی باشد که به دنبال ایده‌های جدید هستند.
تصویر پایین پاسخ‌های متنوع و جذاب آن را نشان می‌دهد که پس از 56 ثانیه تفکر به دست آمده‌اند. این پاسخ‌ها نشان‌دهنده قدرت مدل در ارائه ایده‌ها و راهکارهای خلاقانه در زمان نسبتاً کوتاه است.
توانایی استدلال و حل مسئله
برای سنجش قدرت استدلال، یک معمای بدیهی به deep seek داده شد که نیاز به مهارت تفکر جانبی داشت. این نوع مسائل ممکن است برای انسان‌ها راحت باشند، اما ربات‌های هوش مصنوعی گاهی به چالش کشیده می‌شوند.
تفکر جانبی (Lateral Thinking) یعنی توانایی حل مسائل از راه‌های غیرمتعارف و خلاقانه. این مهارت باعث می‌شود که به جای دنبال کردن مسیرهای منطقی و مستقیم، از زاویه‌های متفاوتی به مسئله نگاه کنیم.
پس از 1512 ثانیه (25 دقیقه) هوش مصنوعی موفق شد پاسخ درست را ارائه دهد. این تاخیر ناشی از پیچیده‌نگری آن به مسائل ساده است، اما با پیشرفت بیشتر، عملکرد آن بهبود خواهد یافت.
تحلیل اقتصادی و تأثیر دیپ‌سیک بر بازار هوش مصنوعی
ظهور مدل‌های رایگان و منبع‌باز مانند دیپ‌سیک صنعت هوش مصنوعی را با چالشی اساسی روبه‌رو کرده است: تحول بازار یا تهدید مدل‌های درآمدی؟ شرکت‌هایی مانند اوپن‌ای‌آی با فروش اشتراک و API، هزینه‌های میلیاردی خود را جبران می‌کنند، اما دیپ‌سیک با ارائه قابلیت‌های مشابه رایگان، این ساختار را زیر سوال برده است. استارتاپ‌ها و توسعه‌دهندگان مستقل اکنون به جای پرداخت هزینه‌های بالا، به سراغ راهکارهای کم‌هزینه‌تر می‌روند. با این حال، سازمان‌های بزرگ همچنان به پشتیبانی بلندمدت، امنیت داده‌ها و شفافیت قانونی نیاز دارند، مواردی که در مدل‌های رایگان چالش‌برانگیز است.
رقابت بین شرکت دیپ سیک و اوپن‌ای‌آی نه یک نبرد فنی، بلکه یک جنگ استراتژیک در صنعت هوش مصنوعی است. در حالی که برنامه‌های شرکت اوپن‌ای‌آی برای آینده افزایش قیمت اشتراک‌ها و جذب سرمایه کلان اعلام شده‌بودند، در شرایط فعلی این اقدامات ممکن است کاربران را به سمت هوش‌مصنوعی دیپ سیک سوق دهد. از سوی دیگر، DeepSeek با تحریم‌های سخت‌افزاری و بی‌اعتمادی جهانی به فناوری چینی مواجه است. آینده این رقابت بستگی به توانایی دیپ‌سیک در جلب اعتماد سازمان‌ها و حل چالش‌های فنی دارد.
DeepSeek در برابر ChatGPT: برنده این رقابت کیست؟
از قدیم گفته‌اند برای موفقیت در بازار یا باید اولین بود یا بهترین. ChatGPT به‌عنوان اولین مدل زبانی بزرگ، همچنان قدرتمندترین بازیکن این حوزه است، اما دیپ سیک اکنون یک رقیب جدی محسوب می‌شود. این رقابت، علاوه بر تغییر بازار، بر ارزش سهام غول‌های فناوری مانند NVIDIA و OpenAI نیز تأثیر گذاشته است.
در نهایت، این رقابت می‌تواند به نفع کاربران باشد، زیرا انتخاب‌های بیشتری را فراهم کرده و قیمت‌ها را رقابتی‌تر می‌کند. سرنوشت هوش مصنوعی در تقابل شرق و غرب تعیین خواهد شد. آیا دیپ سیک می‌تواند سلطه چت جی‌پی‌تی را به چالش بکشد؟ آینده این رقابت چه خواهد شد؟
2 نظرات
maryam
۲۵ بهمن , ۱۴۰۳عالی بود. ولی فکر می‌کنم حالا حالاها کار داشته باشه و نتونه به این راحتی جای جی‌پی‌تی رو بگیره! این نظر شخصی منه
زهرا منافی
۲۸ بهمن , ۱۴۰۳درست هست که دیپ سیک شروع بسیار پر قدرتی داشته، اما همان طور که خودت گفتی خیلی طول میکشه که جایگزین چت‌جی‌پی‌تی بشه. چون هم محدودیت سخت افزار داره و هم رقبای اون هم الان سرعت پیشرفتشون رو بیشتر کردند.
ولی مهم‌ترین مزیت دیپ‌سیک برای کاربران رایگان بودنش هست که کار رو برای رقبا خیلی سخت می‌کنه.