بدون‌شک، یکی از پیشروترین تکنولوژی‌های دنیای امروز ما بلاکچین (Blockchain) یا زنجیره‌ی بلوکی است. یک فناوری توسعه‌یافته بر مبنای شبکه‌ای از کامپیوترها در سراسر جهان که بسیاری از موانع دست‌وپاگیر در عرصه‌هایی مانند اقتصاد، حمل‌ونقل، ذخیره‌ی داده و به‌طورکلی ارتباطات را برطرف کرده است. در‌حالی‌که برای بسیاری از ما تکنولوژی بلاکچین با صنعت ارز دیجیتال پیوند خورده، این فناوری، کاربردهای دیگری نیز دارد.
اساس فناوری بلاکچین ذخیره‌ی داده‌ها در واحدهایی به نام بلوک است که با یکدیگر ارتباطی منطقی دارند. این تکنولوژی به‌جای نهادهای متمرکز، مثلا بانک‌های مرکزی، از طریق توافق اعضای جامعه‌اش توسعه یافته و ایمن می‌شود.
زندگی در دنیای آینده، بدون اطلاع از نحوه‌ی کار با بلاکچین و کاربردهای آن، مانند زندگی در دنیای امروز بدون داشتن سواد کافی درباره‌ی اینترنت است. این امر به‌ویژه برای کسب‌و‌کارها و فعالان بازارهای مالی اهمیت بیشتری می‌یابد؛ چراکه قطعا یکی از اشکال مهم ارتباط مالی در دنیای آینده، از طریق زنجیره بلوکی خواهد بود.
در این مقاله ابتدا به این سوال پاسخ می‌دهیم که بلاکچین چیست و چگونه کار میکند؟ سپس ویژگی‌ها، سازوکار، انواع، کاربردها و درآخر، معایب این تکنولوژی را معرفی می‌کنیم. با ما همراه شده و با یکی از مهم‌ترین عناصر سازنده‌ی زندگی روزمره‌مان در سال‌های آینده آشنا شوید.
بلاکچین به زبان ساده یک پایگاه داده (Data Base) است که در یک شبکه، بین تعداد زیادی کامپیوتر به‌اشتراک گذاشته شده است. به این پایگاه داده، دفترکل توزیع‌شده (Distributed Ledger) و به هریک از کامپیوترهای شبکه، گره یا نود (Node) گفته می‌شود. چنین سیستمی، بیش از هرچیز، به‌منظور ذخیره‌ی امن اطلاعات به‌صورت رمزنگاری‌شده در قالب بلوک‌ها یا به‌عبارت صحیح‌تر بلاک‌ها استفاده می‌شود.
فناوری بلاکچین یک سیستم غیرمتمرکز است که هیچ نهاد بالادستی، قادر به دستکاری و تغییر آن نخواهد بود. به‌عبارت‌دیگر پس از اضافه‌شدن اطلاعات در قالب بلوک به زنجیره، تغییر آن یا امکان‌پذیر نیست و یا بسیار دشوار بوده و نیاز به توافق اکثریت گره‌های شبکه دارد. علاوه‌بر‌این، اطلاعات موجود در بلاک‌ها شفاف بوده و برای افرادی که به آن دسترسی دارند، قابل‌مشاهده است.
درک سازوکار تکنولوژی بلاکچین اگر با Google Docs کار کرده باشید ساده‌تر می‌شود. همانطورکه احتمالا می‌دانید، زمانی‌که سند یا فایلی در گوگل داکس، ایجاد می‌کنید می‌توانید آن را با دیگران به‌اشتراک بگذارید. به‌این‌ترتیب به‌جای کپی یا انتقال سند به دیگران، به آنها یک دسترسی به اصل سند خود می‌دهید. این افراد به‌طور همزمان می‌توانند به سند توزیع‌شده دسترسی داشته و بسته به اختیاراتی که شما تعریف کرده‌اید، امکان مشاهده یا انجام تغییر در آن را دارند. اما مزیت بلاکچین، برخلاف گوگل داکس این است که نمی‌توان داده‌های آن را تغییر داد. همین مزیت، تضمین‌کننده‌ی امنیت اطلاعات و مالکیت آنها در شبکه است.
منظور از بلاک در بلاکچین چیست؟
برای درک سازوکار شبکه بلاکچین ابتدا باید بدانیم که این شبکه از بلوک‌های به‌هم‌پیوسته به‌شکل زنجیره‌ای تشکیل می‌شود. اما منظور از یک بلوک یا بلاک چیست؟ این واحد یا بسته، یک رکورد سفارش‌داده‌شده از اطلاعات است که با استفاده از رمزنگاری به بلوک‌های قبلی خود پیوند دارد. هر بلوک از سه بخش زیر تشکیل می‌شود:
- هدر (Header)؛ که شامل ابرداده‌هایی مانند timestamp یا برچسب زمانی، هش یا کد تاییدکننده‌ی بلوک قبلی و غیره می‌شود. این ابرداده‌ها در قالب عددی تصادفی به نام عدد نانس (Nonce) ذخیره می‌شوند.
- هش (Hash)؛ یک عبارت کد رمزنگاری‌شده ۱۲ کاراکتری منحصربه‌فرد که نماینده‌ی بلوک بوده و برای اهدافی مانند تایید تراکنش استفاده می‌شود.
- اطلاعات اصلی؛ قراردادهای هوشمند و اطلاعات مربوط به تراکنش ازجمله هویت طرفین، مقدار، مکان، زمان و شروط معامله ازجمله‌ی این اطلاعات هستند.
مکانیسم عملکرد شبکه بلاکچین
مکانیسم عملکرد بلاکچین به زبان ساده شامل مراحلی است که در ادامه می‌آوریم.
رمزگذاری بلوک
این فرآیند به‌این‌صورت است که ابتدا اطلاعات تراکنش‌ها در درون بلوک جمع‌آوری می‌شوند. پس از اجرای این اطلاعات توسط الگوریتم‌های رمزگذاری‌شده، عدد هش تولید می‌شود. پس از وارد شدن هش در هدر، کلیه‌ی اطلاعات مجددا رمزگذاری می‌شوند.
اعتبارسنجی تراکنش و اجماع
پس از رمزگذاری کامل بلوک، لازم است که دیگر نودها یا گره‌های شبکه آن را تایید کنند؛ که درواقع به معنی تایید تراکنش و صحت آن است. این فرآیند با مکانیسم‌های اجماع (Consensus) انجام می‌شود که در بلاکچین‌های مختلف متفاوت هستند. نودهای مختلف برای شرکت در فرآیند اجماع و اعتبارسنجی پاداش دریافت می‌کنند. به این نودها، ماینر یا استخراج‌کننده (Miner) گفته می‌شود. شرکت در استخراج به ظرفیت محاسباتی بالای نرم‌افزاری و سخت‌افزاری نیاز دارد.
اتصال بلوک به زنجیره
بلوک ایجادشده پس از تایید صحت اطلاعاتش به بلوک‌های قبلی متصل می‌شود. این فرآیند با استفاده از عبارت هش انجام می‌شود. این عبارت درصورت تغییر عمدی یا ناخواسته‌ی بلوک‌ها تغییر میکند تا بتوان علت و منشا دستکاری را پیدا کرد. با اضافه‌شدن بلوک‌های بیشتر، درواقع، بلوک‌های قبلی تایید بیشتری گرفته و امنیت کل شبکه نیز افزایش می‌یابد. امکان حذف بلوک‌ها نیز به‌هیچ‌عنوان وجود ندارد.
خصوصیات اصلی فناوری بلاکچین
صنعت بلاکچین چندین ویژگی ذاتی دارد که آشنایی با آنها سبب سهولت استفاده و درک اتفاقات و سازوکار این شبکه‌ها می‌شود. در ادامه، مهم‌ترین این ویژگی‌ها را معرفی می‌کنیم.
عدم تمرکز
تمرکززدایی یا عدم تمرکز (Decentralization) یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های تکنولوژی بلاک چین است. در چنین شبکه‌ای، هیچ نهاد متمرکز، فرد یا گروهی، توان اعمال نظر خودسرانه و اقدامات کنترلی نخواهد داشت. درواقع اعتماد بین اعضا در این شبکه، نه با کسب مجوز یا گواهی از نهادهای متمرکز، مانند دولت‌ها و بانک‌ها؛ که به‌صورت خودکار و از طریق الگوریتم‌های ریاضی تامین می‌شود.
اجماع و اعتماد
الگوریتم‌های بلاکچین؛ فارغ از هویت طرفین تراکنش و قدرت مالی یا سیاسی‌شان، تنها با اتکا به منطق ریاضی، بلوک‌ها را تایید و مالکیت‌شان را واگذار می‌کنند. نه‌فقط تایید تراکنش‌ها، بلکه اعمال تغییر در سازوکار بلاکچین و دیگر تصمیمات حاکمیتی نیز با مکانیسم‌های اجماع انجام می‌شود.
تغییرناپذیری
دیگر ویژگی مهم فناوری بلاکچین، تغییرناپذیری داده‌های ثبت‌شده در آن است. اگر بلوکی به تایید ماینرها برسد، امکان تغییر در آن وجود نخواهد داشت. مالکیت آن نیز با کسی است که اطلاعات دسترسی به آن را داشته باشد. این اطلاعات با عنوان کلیدهای خصوصی و عمومی شناخته می‌شوند.
عناصر سازنده تکنولوژی بلاکچین
مانند هر تکنولوژی دیگری، بلاک چین نیز از المان‌های گوناگونی تشکیل می‌شود که هریک وظیفه‌ی خاص خود را دارند. در ادامه با سه عنصر اصلی سازنده بلاکچین آشنا می‌شویم.
دفترکل توزیع شده
همانطورکه قبلا هم اشاره کردیم، دفترکل توزیع‌شده به‌عنوان پایگاه داده‌ی جامعه‌ی بلاک چین عمل میکند. این پایگاه، تمامی اتفاقات و تراکنش‌های شبکه را ذخیره کرده و مانند یک فایل مشترک در اختیار اعضا قرار می‌دهد. هر تغییری در آن ازجمله اضافه‌شدن بلوک‌های جدید، برای همه‌ی اعضا، در آن واحد قابل‌رویت است.
قراردادهای هوشمند
قرارداد هوشمند (Smart Contract) توافقی بین دو یا چند عضو از جامعه‌ی بلاکچین است شروط اجرای توافق در آن گنجانده می‌شود. این برنامه‌ی ذخیره‌شده در زنجیره درصورت محقق شدن شروط، به‌طورخودکار و بدون نیاز به شخص ثالث اجرا خواهد شد. هر قرارداد هوشمند، مجموعه‌ای از توابع if و then است.
رمزنگاری کلیدهای عمومی و خصوصی
شناسایی اعضا در شبکه بلاکچین و درواقع هویت آنها، توسط یک عبارت کد به اسم کلید عمومی (Public Key) انجام می‌شود. به‌عنوان مثال در صنعت ارزهای دیجیتال، کلیدهای عمومی، درواقع همان آدرس‌های کیف پول کاربران هستند. آنها برای دریافت و واریز دارایی به دیگران از این آدرس‌ها استفاده می‌کنند.
علاوه‌بر‌این، هر عضو این جامعه علاوه بر کلید عمومی، یک کلید خصوصی (Private Key) هم دارد که حکم مجوز دسترسی به اطلاعات بلوک را دارد. به‌عنوان‌مثال، دارایی بیت کوین شما، چیزی جز کلید خصوصی دسترسی به آن نیست. این عبارت در هر کیف پول ارز دیجیتال معتبر است.
انواع بلاکچین کدامند؟
درحالحاضر، چهار نوع بلاکچین با کاربردهای مختلف توسعه داده شده‌اند که در ادامه هریک را بررسی می‌کنیم.
بلاک چین عمومی
یک بلاک چین عمومی (Public Blockchain) شبکه‌ای است که هرکسی، اجازه‌ی ورود و دسترسی به آن را دارد. همه‌ی اعضای آن نیز از حقوق برابر برای خواندن، ویرایش و اعتبارسنجی بلوک‌ها برخوردار هستند. بیش از هر صنعت دیگری، صنعت ارز دیجیتال یا کریپتوکارنسی (Cryptocurrency) از این نوع بلاکچین استفاده میکند. بلاک چین‌های بیت کوین، اتریوم و لایت کوین همگی از نوع عمومی هستند. این شبکه، تبادل و استخراج ارزهای دیجیتال را ممکن میکند.
بلاک چین خصوصی
مالکیت یک بلاک چین خصوصی (Private Network) در دست سازمان، شرکت یا فردی است که آن را تاسیس کرده است. به این شبکه‌ها، مدیرت‌شده (Managed Blockchain) نیز گفته می‌شود. آنها تنها تا حدی غیرمتمرکز هستند و برای اعضای خود دسترسی‌های محدودتری نسبت به انواع بلاکچین عمومی قائل می‌شوند. بهترین نمونه در این مورد، بلاک چین ارز دیجیتال ریپل (Ripple) است که شبکه‌ای برای تبادل ارز دیجیتال بین مشاغل و شرکت‌ها فراهم میکند.
بلاک چین هیبریدی
یک بلاک چین ترکیبی یا هیبریدی (Hybrid Blockchain) ترکیبی از دو نوع عمومی و خصوصی است. در چنین شبکه‌ای، یک بلاک چین به‌عنوان بستر عمومی وجود دارد که شرکت‌ها و افراد قادر هستند بر روی آن، بلاکچین خصوصی خودشان را بسازند. بنابراین دسترسی به داده‌های خاص هر زنجیره در آن نیازمند مجوز بوده اما استفاده از شبکه‌ی بستر برای همه، آزاد خواهد بود. قراردادهای هوشمند، ابزار اصلی یک بلاک چین هیبریدی برای تایید تراکنش‌های شبکه‌های خصوصی ازسوی اعضای شبکه عمومی است.
بلاکچین کنسرسیومی
اما منظور از کلمه کنسرسیوم برای بلاکچین چیست؟ در چنین شبکه‌ای، گروهی از سازمان‌ها یک بلاک چین را اداره می‌کنند. درحقیقت می‌توان این نوع زنجیره‌ی بلوکی را یکی از انواع خصوصی با مالکیت چندگانه درنظر گرفت. حقوق هریک از سازمان‌ها بسته به توافقات انجام‌شده بین آنها متفاوت است. برخی از آنها دسترسی‌های بیشتر یا سهم بیشتری در رای‌گیری‌ها هنگام اتخاذ تصمیمات حاکمیتی دارند. این نوع تکنولوژی بلاکچین برای سازمان‌ها و صنایع فعال در یک زمینه با اهداف مشترک کاربرد دارد.
یک نمونه در این زمینه، کنسرسیوم شبکه‌ی تجارت جهانی کشتیرانی است. هدف این کنسرسیوم، دیجیتالی کردن صنعت حمل‌ونقل دریایی و افزایش همکاری بین اپراتورهای این صنعت است. بانک‌های سنتی نیز دیگر مشتریان این نوع بلاکچین هستند.
آشنایی با چند مفهوم کاربردی در بلاک چین
درک مفهوم و سازوکار فناوری بلاکچین با شناخت اصطلاحات کاربردی آن آسان‌تر خواهد بود. در این بخش مهم‌ترین این مفاهیم را مرور می‌کنیم.
زمان بلوک
زمان بلوک (Block Time) به زمان صرف‌شده برای تولید یک بلوک جدید در شبکه گفته می‌شود. بلاکچین‌های مختلف ازاین‌نظر با یکدیگر متفاوت هستند. این شاخص از چند دهم ثانیه تا چند ساعت متفاوت بوده و هرچه کوتاه‌تر باشد، تراکنش‌های انجام‌شده نیز سریع‌تر تایید می‌شوند. بااین‌حال ممکن است امنیت آن تحت تاثیر قرار بگیرد. این زمان، بر سود فعالیت استخراج ماینرها نیز تاثیر می‌گذارد.
هارد فورک
اگر اهل مطالعه‌ی کمی تکنیکی‌تر درباره‌ی تکنولوژی بلاکچین به‌خصوص در صنعت ارز دیجیتال باشید، احتمالا با اتفاقی به نام هاردفورک (Hard Fork) آشنایی دارید. فرآیندی که طی آن، یک زنجیره یا بلاک چین به دو قسمت تقسیم می‌شود. تغییرات اساسی در پروتکل و عدم توافق گره‌ها در مورد تصمیمات حاکمیتی و به‌روز رسانی‌ها دلیل اصلی این اتفاق است. پس از هاردفورک معمولا ارزهای دیجیتال جدیدی به‌وجود می‌آیند.
مکانیسم اجماع اثبات کار
قبلا نیز در این مقاله به مکانیسم‌های اجماع که هنگام تایید تراکنش‌ها استفاده می‌شوند، اشاره کردیم. اولین مکانیسم ایجادشده با این هدف، اجماع اثبات کار (Proof of Work) و به‌اختصار PoW است. در یک بلاک چین PoW مانند بیت کوین، بلوک‌ها با فعالیت ماینرها یا استخراج‌کننده‌ها تولید می‌شوند.
ماینرها برای این منظور، معادلات پیچیده ریاضی را حل می‌کنند که نتیجه‌اش به‌صورت توابع هش ارائه می‌شود. اولین ماینر یا گروهی از ماینرها که بتواند معادله را حل کند، صاحب بلوک بعدی خواهد بود که می‌تواند یک بیت کوین، اتریوم یا رمزارز دیگری باشد. این فرآیند، انرژی الکتریکی زیادی مصرف میکند و نیاز به سخت‌افزارهایی مانند CPU، دستگاه‌های ASIC و یا حداقل کارت‌های گرافیک قدرتمند دارد.
مکانیسم اجماع اثبات سهام
مکانیسم اجماع اثبات سهام (Proof of Stake) و به‌اختصار PoS به دلیل نگرانی‌های زیست‌محیطی مطرح‌شده در مورد مکانیسم PoW، ایجاد شده است. در این مکانیسم، به‌جای استخراج، اعتبارسنجی انجام می‌شود. هرچه اعتبارسنج، توکن‌های ارز دیجیتال بیشتری داشته باشد، شانس بیشتری هم برای انتخاب شدن به‌منظور تایید تراکنش‌ها و دریافت پاداش دارد.
تایید تراکنش‌ها با مکانیسم PoS به محاسبات کمتری نسبت به PoW نیاز داشته و امنیت آن نیز بیشتر است. ارزهای دیجیتالی که شبکه‌هایشان از این مکانیسم استفاده میکند، قابل‌استخراج نیستند؛ اما فرصت مناسبی برای کسب درآمد غیرفعال با استیک کردن ارزها از طریق استخرهای استیک، بدون نیاز به امکانات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری پیچیده فراهم می‌کنند.
دارایی دیجیتال
به هر دارایی قابل‌انتقال و دارای ارزش بازار که روی شبکه‌های بلاکچین ساخته شود، دارایی دیجیتال یا Digital Asset گفته می‌شود. این دارایی می‌تواند کوین یا توکن بومی هر شبکه، آثار NFT، قرارداد هوشمند، دارایی‌های درون بازی‌های متاورسی و غیره باشد.
بیشتر بخوانید: خرید زمین مجازی چیست و چگونه بخریم؟
رابطه بلاک چین و صنعت ارزهای دیجیتال
اگر می‌پرسید که گسترده‌ترین و مهم‌ترین کاربرد بلاک چین چیست؟ پاسخ، قطعا صنعت ارزهای دیجیتال است. البته ایده و ابداع بلاک چین به سال‌ها قبل از ظهور اولین ارز دیجیتال یعنی بیت کوین باز می‌گردد. درحالحاضر معروف‌ترین بلاک چین‌ها نزد عموم نیز بیت کوین و اتریوم هستند.
ساتوشی ناکاموتو، مبدع بیت کوین، اساسا از پتانسیل‌هایی که بلاکچین به‌وجود آورده بود و یا وعده‌ی آن را می‌داد برای تحقق رویای خود یعنی پول الکترونیک بدون‌مرز استفاده کرد. همانطورکه پول سنتی از شبکه‌ی بانکی برای انتقال خود استفاده میکند، ارزهای دیجیتال، بستر بلاکچین را برای این منظور در اختیار دارند. بر روی یک بلاکچین، بیش از یک ارز دیجیتال می‌تواند ساخته شود.
خرید و فروش بر بستر بلاکچین
در صنعت ارز دیجیتال از فناوری بلاکچین برای ثبت و تامین امنیت تراکنش‌ها استفاده می‌شود. بلوک‌های ثبت‌شده در این شبکه، تحت عنوان کوین یا توکن با ارزش مشخص در بازارهای ارز دیجیتال، می‌توانند برای پرداخت آنلاین استفاده شوند. امروزه در بسیاری از کشورها از این دارایی‌ها برای خرید انواع اقلام از خانه گرفته تا یک فنجان قهوه استفاده می‌کنند. البته شرط آن این است که فروشنده نیز به دریافت این نوع دارایی در قبال کالا یا خدماتش متمایل باشد.
کمک بلاکچین به توسعه بازار ارز دیجیتال
صرافی‌های ارز دیجیتال، کیف پول‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری، پلتفرم‌های متاورس، پلتفرم‌های مالی غیرمتمرکز یا DeFi و بازی‌های کسب درآمد و هر آنچه با ارز دیجیتال سروکار دارد، به‌نوعی به بلاکچین متصل هستند. برخی از این پلتفرم‌ها مانند کیف پول‌های غیرمتمرکز و غیرحضانتی (مانند متامسک و تراست‌والت) و پروتکل‌های غیرمتمرکز مانند سوشی‌سواپ مستقیما بر روی بلاکچین ساخته شده‌اند. برخی دیگر مانند پلتفرم‌های متاورس از بلاکچین برای تسهیل پرداخت‌های خود استفاده می‌کنند.
انجام تراکنش در هر بلاکچین ارز دیجیتال، مستلزم پرداخت هزینه‌ی کارمزد است. این هزینه، بین استخراج‌کننده‌ها و افرادی که منابع سخت‌افزاری و نرم‌افزاری خود را به‌منظور تایید تراکنش‌ها در اختیار بلاکچین قرار داده‌اند، تقسیم می‌شود.
بیشتر بخوانید: متاورس چیست و چگونه کار میکند؟
دیگر کاربردهای شبکه بلاکچین چیست؟
تکنولوژی بلاکچین غیر از کمک به راه‌اندازی و توسعه‌ی صنعت کریپتوکارنسی، کاربردهای دیگری نیز دارد که در این بخش چهار مورد دیگر از آنها را بیان می‌کنیم.
بانکداری سنتی
سیستم بانکداری سنتی علی‌رغم مقاومت نسبی‌اش در برابر صنعت ارز دیجیتال، یکی از مصرف‌کننده‌های مهم بلاک چین است. به‌خصوص با جهانی‌شدن مبادلات شرکت‌ها، بانک‌ها، دولت‌ها و افراد در بازارهایی مانند فارکس، هیچ تکنولوژی‌ای بهتر از بلاکچین نمی‌تواند سرعت و امنیت لازم را فراهم کند. این فناوری، امکان انجام تراکنش‌ها در ساعات غیراداری را با وجود اختلاف ساعت بین کشورها، میسر کرده است.
کاربرد بلاک چین در صنایع
همه‌ی صنایع می‌توانند با راه‌اندازی شبکه بلاکچین بر توزیع، ثبت و ذخیره‌ی داده‌های خود نظارت کنند. صنعت پزشکی یکی از آنهاست. نظام‌های پزشکی کشورهای پیشرفته، از این فناوری برای ذخیره‌ی امن با حفظ حریم خصوصی داده‌های بیماران استفاده می‌شود.
همچنین، تکنولوژی بلاکچین امکان ارتباط همتا‌به‌همتای مصرف‌کننده و ارائه‌کننده‌ی خدمات را در اپلیکیشن‌های واسطه فراهم میکند. Airbnb و Uber نمونه‌هایی از این شرکت‌ها هستند.
به‌عنوان مثالی دیگر، می‌توان به صنعت حمل‌ونقل کالا اشاره کرد. فناوری بلاکچین به زبان ساده کمک میکند که اطلاعات هر مبادله و نیز اطلاعات مربوط به توزیع و ویژگی‌های هر کالا به‌عنوان یک بلوک غیرقابل‌حذف یا تغییر ثبت شود. شبکه بلاکچین IBM کمک شایانی به این عرصه کرده است.
استفاده از تکنولوژی بلاکچین در رای گیری
خطر دستکاری در نتایج انتخابات و رای‌گیری‌ها در همه‌ی شرکت‌ها، سازمان‌ها و کشورها همواره نگران‌کننده بوده است. سیستم‌های رای‌گیری و شمارش آراء سنتی و حتی دیجیتالی امروز، آسیب‌پذیر و قابل‌نفوذ هستند. هم‌اکنون در کشورهایی مانند آمریکا، ژاپن و هند طرح‌هایی برای استفاده از این فناوری در رای‌گیری‌ها در حال اجراست.
کاربردهای قرارداد هوشمند
قرارداد هوشمند، به‌عنوان یکی از امکاناتی که بلاکچین با خود به‌همراه آورده، کاربردهای متعددی در همه‌ی صنایع دارد. بیمه، یکی از مهم‌ترین نمونه‌ها در این زمینه است. در این صنعت تمامی شرایط بین طرفین در قرارداد هوشمند ذخیره شده و قابل اثبات در هر زمانی خواهد بود.
از قرارداد هوشمند در توسعه‌ی اینترنت اشیاء (IoT) و ارتباط آنها با یکدیگر نیز استفاده می‌شود. با استفاده از این قرادادهاست که اشیاء، رفتار خود را با یکدیگر هماهنگ می‌کنند. به‌عنوان‌مثال، پس از خاموش‌شدن ماشین لباس‌شویی، برق آن نیز قطع می‌شود.
نقاط ضعف بلاکچین چیست؟
در بخش‌های پیشین، مزایای بلاکچین را در خلال مطالب معرفی کردیم. شفافیت در اطلاعات و پرداخت، سرعت بالا، کاهش هزینه‌های ارتباطی، عدم تمرکز و امنیت بالا ازمهم‌ترین این مزایا هستند. اما این تکنولوژی، هنوز به صد درصد پتانسیل خود دست پیدا نکرده و بنابراین، نقاط ضعفی نیز دارد که به‌عنوان پایان‌بخش مقاله به آنها می‌پردازیم.
مصرف بالای انرژی
شبکه بلاکچین به‌شکل قابل‌توجهی برق مصرف میکند. این شبکه برای تایید بلوک‌های خود به تعداد کافی کامپیوتر و سخت‌افزار درحال‌کار نیاز دارد. همین موضوع از ابتدا نگرانی‌هایی زیست‌محیطی به‌همراه داشت. به همین دلیل، مکانیسم‌های جایگزین مکانیسم PoW که مثلا بیت کوین و اتریوم کلاسیک از آن استفاده می‌کنند، مرتبا پیشنهاد شده و اصلاح می‌شوند.
مقیاس پذیری پایین
تکنولوژی بلاکچین درحالحاضر با مشکل مقیاس‌پذیری یعنی محدودیت تعداد تراکنش‌ها در ثانیه مواجه است. به‌عنوان‌مثال، بیت کوین در زمان انتشار این مقاله، تنها قادر به تایید هفت تراکنش در ثانیه است. بنابراین قطعا چند‌دقیقه‌ای منتظر پرداخت خود در این شبکه خواهید ماند. البته اوضاع همه‌ی بلاکچین‌ها به این بدی نیست. به‌طور‌مثال، سولانا تا حدود ۴۰۰۰ تراکنش در ثانیه را نیز انجام می‌دهد. اما همه‌ی این ارقام در مقایسه با مقیاس‌پذیری شبکه‌ی ویزا؛ یعنی بیش از ۱۷ هزار تراکنش در ثانیه؛ کند محسوب می‌شوند.
ضعف های امنیتی و ایمنی
نه‌فقط در مورد ارزهای دیجیتال؛ بلکه در همه‌ی موارد کاربرد فناوری بلاکچین، نگرانی نفوذ، هک، خرابکاری و حمله، اسکم و غیره وجود دارد. نبود نهادهای ناظر به‌اندازه‌ی کافی، سبب بروز چنین سوءاستفاده‌هایی می‌شود. تقریبا هر ماه، شاهد انتشار اخباری مبنی بر خرابکاری هکرها و یا حمله‌ی مهاجمین به شبکه‌های بلاکچین هستیم.
همچنین اگر فردی کلیدهای خصوصی‌اش را از دست بدهد، تقریبا راهی برای بازیابی اطلاعات و مالکیت آنها برایش وجود ندارد. فرارهای مالیاتی و انجام تراکنش‌های غیرقانونی توسط تبهکاران نیز از دیگر نگرانی‌های مطرح‌شده در مورد سوءاستفاده از بلاکچین هستند.
دنیای آینده ما با بلاکچین چگونه است؟
در این مقاله تلاش کردیم به این سوال پاسخ دهیم که بلاکچین چیست و چگونه کار میکند؟ همانطورکه گفتیم، این روش ذخیره‌سازی و تبادل اطلاعات، به‌اندازه‌ای هست که حضور آن در دنیای آینده‌ی بشر را قطعی کند. به همین دلیل، نیز بسیاری به‌دنبال سرمایه‌گذاری روی این تکنولوژی هستند. فعالیتی که از خرید ارزهای دیجیتال، تا کمک به توسعه‌ی فنی این حوزه را در بر می‌گیرد.
هم‌اکنون، شرکت‌های بزرگی مانند IBM و Hyperledger، بودجه‌های کلانی صرف توسعه‌ی شبکه‌های بلاک چین خود می‌کنند. بسیاری از کارشناسان معتقد هستند، تکنولوژی بلاکچین ، همان جایگاهی را در دنیای آینده‌ی ما خواهد داشت که اینترنت در دنیای امروز دارد. در کشور ما این فناوری بیش از هرچیز با صنعت ارزهای دیجیتال شناخته می‌شود، اما در هر زمینه‌ای که فعالیت می‌کنید خوب است که به‌دنبال پتانسیل‌های بلاکچین برای توسعه‌ی کسب‌و‌کار خود باشید.
