یکی از مهم‌ترین مراحل زندگی، تعیین هدف شغلی است؛ چون این انتخاب بر تمام جنبه‌های زندگی ما تاثیرگذار بوده و به نحوی آینده‌مان را رقم می‌زند. اگر می‌خواهید در کارتان موفق باشید و به درآمد خوبی برسید بهتر است، هدف شغلی خود را به دقت تعیین و در مسیر اهداف و آرمان‌هایتان حرکت کنید. بدین ترتیب مسیر درست زندگی خود را پیدا کرده و بدون سردرگمی رو به جلو می‌روید. در مقابل، این که ندانید به دنبال چه چیزی هستید، شما را به مسیر‌های انحرافی کشانده و عمر و زحمات شما را بر باد می‌دهد. در صورتی که با هدف‌گذاری صحیح، امکان دستیابی به اهداف بزرگ و رسیدن به رضایت شغلی وجود دارد. اکنون سوال اینجاست که هدف شغلی چیست و چطور تعیین می‌شود؟ در این مطلب همراه ما باشید تا به طور کامل پاسخ به این سوال را بررسی کنیم.
منظور از هدف شغلی چیست؟
همه ما وقتی «بچه» بودیم رویا‌های بلند پروازانه‌ای برای آینده داشتیم؛ بعضی از ما می‌خواستیم پزشک، مهندس یا خلبان شویم. در صورتی که با ورود به جامعه و بالارفتن سن، تفکر ما منطقی شد و مسیر شغلی‌مان بر اساس توانمندی‌ها و تجربیاتی که داشتیم تغییر کرد. امروزه تعیین هدف شغلی برای رسیدن به موفقیت، ضروری است؛ زیرا پیداکردن شغل ایده‌آل به‌عنوان یکی از سخت‌ترین مراحل زندگی، استرس زیادی به ما می‌دهد.
هدف شغلی وقتی مشخص می‌شود که فرد تصمیم بگیرد چه حرفه‌ای با علایق، استعداد‌ها و خلق و خوی او سازگار است. از طرفی هر کسی باید به این سوال‌ها جواب دهد که چرا یک حرفه را برای سال‌های طولانی انتخاب می‌کند؟ شغلی که انتخاب کرده او را به درآمد مورد انتظار می‌رساند؟ آیا با کار کردن در این حوزه دچار فرسودگی شغلی و مشکلات بعد از آن نمی‌شود؟
چرا هدف شغلی تعیین کنیم؟
تعیین هدف‌های شغلی، شما را با موقعیت‌ها، فرصت‌ها و شرایطی که برای رسیدن به پیشرفت حرفه‌ای لازم دارید، آشنا می‌کند. به طور خلاصه مزایای تعیین اهداف شغلی عبارتند از:
- دستیابی به رضایت شغلی
- ایجاد تعادل بین کار و زندگی
- افزایش عزت نفس و درک ارزش‌هایتان
- پیش‌بینی آینده شغلی و افزایش انگیزه برای بهبود عملکرد
- شناسایی مهارت‌ها و تجربه‌های مورد نیاز برای شغل یا حرفه مورد نظر
- طراحی یک مسیر شغلی برای دستیابی به اهداف و آرمان‌های حرفه‌ای و…
انواع هدف‌گذاری شغلی
تعیین اهداف کاری به عنوان یکی از عوامل موثر بر رضایت شغلی در زندگی حرفه‌ای ما سرنوشت ساز است؛ زیرا مشخص می‌کند چه چیزی به ما انگیزه کار کردن می‌دهد و شغل ما برای چه مدت قرار است ادامه داشته باشد. هدف‌گذاری شغلی از نظر زمان و ماهیت انواع مختلفی دارد که در ادامه به آن‌ها اشاره کرده‌ایم:
از نظر زمانی
هدف‌گذاری شغلی از نظر زمانی شامل اهداف کوتاه‌مدت و بلندمدت است و به مدیر سازمان این اطمینان را می‌دهد که فرد، این شغل را تصادفی انتخاب نکرده و برایش برنامه‌ریزی دارد. وقتی مشخص شود که فرد برای انتخاب موقعیت شغلی خود تصمیم قاطعی داشته، آن وقت ارزش سرمایه‌گذاری پیدا می‌کند. به‌عنوان نمونه، هدف کوتاه‌مدت می‌تواند در آینده‌ای نزدیک (بین ۳ تا ۶ سال) اتفاق بیفتد؛ مثل وقتی که فرد به دنبال دریافت یک مدرک معتبر یا دستیابی به ارتقای شغلی است.
در حالی که در اهداف بلند مدت، فرد برای ۵ سال آینده خود برنامه‌ریزی‌های بزرگ انجام می‌دهد؛ مثل وقتی که بخواهد کسب‌وکار خود را، راه‌اندازی کند. برای توسعه فردی، اهداف کوتاه مدت و بلند مدت به یک اندازه مهم هستند؛ زیرا مجموعه‌ای از اهداف کوتاه مدت در کنار هم، ما را به هدف بلند مدت خود می‌رسانند.
از نظر ماهیت
تعیین هدف شغلی از نظر ماهیت به معنای مشخص کردن اهداف مالی، حرفه‌ای و اهداف توسعه شخصی است. هدف‌های مالی راجع به درآمد، امنیت مالی، پس انداز برای پرداخت بدهی‌ها و… هستند. هدف‌های حرفه‌ای، شامل ترفند‌ها و مهارت‌های جدید برای پیشرفت در حرفه شغلی می‌شوند. اهداف توسعه شخصی هم با حفظ تعادل در میان کار و زندگی در بهبود شرایط موثر بوده و ما را به رفاه انسانی می‌رسانند.
چگونه پیش از هدف‌گذاری شغلی آماده شویم؟
پیش از تعیین هدف شغلی باید آمادگی ورود به یک حرفه مشخص را پیدا کنید و ابتدا شناخت کاملی از علایق، استعداد‌ها و توانمندی‌های خود به دست بیاورید تا در آینده با کوچک‌ترین استرس و فشار کاری تسلیم نشوید! در واقع شما باید درباره اهداف و علایق خود با دیگران صحبت کرده و نقاط ضعف و قوت خود را بشناسید. سپس با انجام تحقیقات کافی، موقعیت‌های شغلی مختلف را بررسی کرده و تصمیم درستی برای آینده‌تان بگیرید. در ادامه در دو مرحله ساده به شما نشان می‌دهیم، که به چه شکل، برای هدف‌گذاری شغلی آماده شوید:
کمک گرفتن از مشاور
در گام اول شما می‌توانید با کمک گرفتن از مشاور، اهداف شغلی خود را تعیین کنید. مشاور شغلی با داشتن دانش و تجربه کافی راجع به اهداف و علایق شما سوال کرده و زاویه دید جدیدی به شما می‌دهد. سپس با انجام تست‌های مختلف، میزان استعداد و توانمندی شما را برای ورود به شغل‌های گوناگون بررسی می‌کند.
مرور موقعیت‌های شغلی و حرفه‌ای
در گام بعد شما باید راجع به موقعیت‌های شغلی مختلف تحقیقات کافی انجام دهید، مهارت‌ها و تجربیات مورد نیاز برای ورود به هر شغل را بررسی کنید و با تحلیل موقعیت‌های شغلی مختلف از شرایط استخدام و الزامات آن مطلع شوید. همچنین می‌توانید از طریق گفتگو با افراد شاغل در آن حوزه، جنبه‌های مختلف حرفه مورد نظرتان را بشناسید.
چگونه هدف شغلی خود را پیدا کنیم؟
فرقی ندارد که سن یا تجربه حرفه‌ای شما چقدر است؛ در هر صورت تعیین هدف شغلی باید با یک دید همه جانبه به مراحل مختلف (از استخدام تا رسیدن به پیشرفت شغلی)، انجام شود. در پاسخ به این سوال که چگونه هدف شغلی خود را پیدا کنیم باید گفت که راهکارهای زیر را به اجرا درآورید:
درباره شغل ایده‌آل خود فکر کنید
قبل از تعیین اهداف شغلی راجع به چیز‌هایی که دوست دارید در آینده به آن‌ها برسید، فکر کنید تا بفهمید چه شغلی ایده‌آل شما است. فکر کردن به این موضوع مسیر رسیدن به موفقیت شغلی را راحت‌تر می‌کند. البته بهتر است اهداف بزرگ به اهداف کوچک تبدیل شود؛ مثل وقتی که هدف نهایی فرد رسیدن به پست مدیریت است و باید از شبکه‌سازی و پیشرفت در سازمان شروع کند.
واقع بینانه بنگرید
هرچه انتظارات منطقی‌تری داشته باشید و واقع‌بینانه فکر کنید، احتمال دستیابی به موفقیت و رضایت شغلی بیشتر است. برای مثال کارگری که در انبار کار می‌کند می‌تواند با به دست آوردن تجربه کافی جایگزین سرپرست شود؛ اما نباید انتظار داشته باشد که روزی در بخش حسابداری یا مدیریت مالی وارد کار شود.
از روش SMART کمک بگیرید
استفاده از روش SMART با تمرکز بر دستیابی به اهداف واقع بینانه شامل اجزای مهم زیر است:
- قابل دستیابی
- قابل اندازه‌گیری
- دارای بازه زمانی مشخص
- محدود به یک گزینه خاص
- مرتبط با اهداف بلند مدت، ارزش‌ها و آرمان‌های حرفه‌ای شما
نکات تعیین هدف شغلی با SMART
برای تعیین هدف شغلی با روش SMART، برنامه خود را با اهداف کوتاه مدت شروع و در مسیر دستیابی به اهداف بلند مدت حرکت کنید. همچنین سعی کنید در حرفه خود به یک فرد خاص و منحصر‌به‌فرد تبدیل شوید و اهداف خود را به‌صورت منطقی و واقع بینانه مشخص کنید. برای مثال به جای اینکه بخواهید مدیرعامل بعدی تسلا شوید، سعی کنید خودتان یک شرکت موفق داشته باشید.
نکته مهم بعدی این است که اقدامات لازم برای ارتقای شغلی را به دقت مشخص کرده و با تبدیل کردن آن‌ها به گام‌های کوچک، کار‌هایتان را مدیریت کنید. در نهایت از کارفرما و تصمیمات او حمایت کرده و سعی کنید تا در جنبه‌های مختلف کار خود به پیشرفت قابل توجهی برسید.
رسیدن به موفقیت را جشن بگیرید
ما انسان‌هایی با احساسات ضد و نقیض هستیم؛ نه ربات‌هایی که تنها برای کار ساخته شده‌اند. همین کافی است تا بفهمیم که جشن گرفتن دستاورد‌های حرفه‌ای ما چه اهمیتی برای ایجاد انگیزه و رسیدن به پیشرفت شغلی دارد.
برای انتخاب بهترین روش‌ها تصمیم بگیرید
هنگام تعیین هدف شغلی باید استراتژی‌های دستیابی به آن را در ذهن خود طراحی کنید. شما باید راجع به کار‌هایی که می‌توانید انجام دهید به خوبی فکر کرده و بعد اقدامات مورد نیاز برای دستیابی به پیشرفت شغلی را عملی کنید.
اهداف بزرگتان را به اهداف کوچک تبدیل کنید
برای رسیدن به موفقیت شغلی مورد نظرتان، اهداف بزرگ خود را به چند هدف کوچک تقسیم کنید تا دستیابی به آن‌ها برایتان راحت شود. برای مثال اگر به دنبال ترفیع در سازمان هستید ابتدا باید یک دوره تخصصی بگذرانید، مدرک معتبر به دست بیاورید، شبکه‌سازی کنید و رابطه خوبی با مدیریت داشته باشید.
به خودتان تعهد داشته باشید
شاه کلید تعیین هدف شغلی و رسیدن به موفقیت این است که به خودتان تعهد داشته باشید و برنامه‌هایتان را با نظم دنبال کنید. شما می‌توانید با داشتن پلنر، اولویت انجام دادن کار‌ها و زمان لازم برای عملی کردن هر کدام را به دقت بررسی کرده و از طریق هدف‌گذاری با دوستان و همکاران، به برنامه‌هایتان متعهد بمانید. همچنین می‌توانید با استفاده از اپلیکیشن‌های هدف‌گذاری، میزان پیشرفت خود را ارزیابی کنید.
برنامه توسعه فردی داشته باشید
برای تعیین هدف شغلی و دستیابی به موفقیت باید برنامه توسعه فردی داشته باشید؛ زیرا شما باید مهارت‌هایتان را بشناسید و نقاط ضعف و قوت خود را شناسایی کنید. بدین ترتیب با شناخت کامل از استعداد‌ها و توانمندی‌ها، برخی از اهداف حرفه‌ای خود را تغییر دهید یا زمانبندی متفاوتی برای آن‌ها در نظر بگیرید.
چگونه به اهداف شغلی خود برسیم؟
پس از تعیین هدف شغلی باید برای دستیابی به پیشرفت و موفقیت تلاش کنید و با حفظ روحیه مثبت‌اندیشی، از انتقاد‌ها و سختی‌های راه مایوس نشوید. در واقع شما باید در مسیر خود ثابت قدم باشید و در صورت عدم دستیابی به نتیجه دلخواه، امید خود را از دست ندهید. در عوض با تلاش و پشتکار از بازخورد‌های کارفرما در جهت پیشرفت شغلی کمک بگیرید و در این مسیر علایق خود را کشف کنید تا در بلند مدت نتیجه سخت کوشی‌هایتان را ببینید. در نهایت همیشه به دنبال یاد گرفتن باشید، روی خودتان حساب باز کنید، بعد هر موفقیت کوچک به خودتان پاداش بدهید و هدف‌گذاری‌های جدید را فراموش نکنید.
چگونه درباره اهداف شغلی در مصاحبه‌های استخدامی صحبت کنیم؟
با شناخت سوالات مصاحبه استخدامی می‌توانید برای پاسخگویی به آن‌ها برنامه‌ریزی بهتری داشته باشید. یکی از سوالات مهمی که کارفرمایان هنگام گزینش کارمندان خود می‌پرسند، هدف آن‌ها از کار کردن در شغل مورد نظرشان است. برای پاسخ صحیح به این سوال کافی است موارد زیر را در نظر بگیرید:
جاه طلب و واقع بین به نظر برسید
درست است که اهداف شما باید چالش برانگیز باشند تا توجه کارفرما را جلب کنند؛ اما در عین حال باید واقع بینانه و قابل دستیابی باشند. معمولا کارفرما راجع به برنامه‌های عملی که برای رسیدن به هدف‌هایتان دارید از شما سوال می‌پرسد.
از اهداف کوتاه مدت و بلند مدت خود بگویید
به کارفرما نشان دهید که برای رشد و پیشرفت شغلی، انگیزه و اشتیاق دارید و برای خود اهداف کوتاه مدت و بلند مدت مشخص کرده‌اید. اهداف کوتاه مدت برای یک تا ۳ سال آینده و اهداف بلند مدت برای ۳ تا ۵ سال آینده هستند.
در ارتباط با کارتان پاسخ دهید
هنگام تعیین هدف شغلی به مرتبط بودن آن با ویژگی‌های شغل مورد نظر دقت کنید؛ کارفرما دوست دارد هدف شما با منافع سازمان هماهنگ باشد تا به افزایش بهره‌وری آن کمک کند.
نمونه‌هایی از اهداف شغلی
در ادامه با بررسی چند مثال از اهداف شغلی به شما آموزش می‌دهیم تا برای آینده کاری و حرفه‌ای خود برنامه‌ریزی کنید:
- آقای الف، علاقه‌مند به کسب جایگاه مدیریت پروژه در ۳ سال آینده
برنامه اجرایی: شرکت در دوره‌های آموزشی، کسب تجربه عملی، شبکه‌سازی و…
- خانم ب، علاقه‌مند به کسب گواهینامه تخصصی در زمینه مدیریت بازرگانی تا ۵ سال آینده
برنامه اجرایی: شرکت در دانشگاه برای گرفتن مدرک تحصیلی مرتبط، ثبت نام در دوره‌های معتبر، آشنایی با نرم‌افزار‌های تخصصی و به دست آوردن تجربه با اجرای پروژه‌های عملی
- آقای ج، علاقه‌مند به بهبود مهارت‌های ارتباطی با کارکنان تا یک سال آینده
اهداف اجرایی: برگزاری کارگاه‌های آموزشی، شرکت در جلسات تیمی، ارائه بازخورد به فعالیت‌های مختلف کارکنان و…
- خانم د، علاقمند به کسب تخصص در حوزه بازاریابی دیجیتال تا ۲ سال آینده
برنامه اجرایی: گذراندن دوره‌های تخصصی در زمینه بازاریابی دیجیتال، اجرای کمپین‌های بازاریابی برای پروژه‌های شخصی یا برند‌های کوچک، اضافه شدن به گروه‌ها و انجمن‌های مرتبط و…
- خانم ه، علاقه‌مند به بهبود مهارت‌های فنی برنامه‌نویسی در یک سال آینده
برنامه اجرایی: ثبت نام در دوره‌های آموزشی مثل پایتون، انجام پروژه‌های کوچک برای پیاده‌سازی آموخته‌ها، تقویت مهارت‌ها و…
- آقای و، علاقه‌مند به راه‌اندازی کسب‌وکار شخصی در ۵ سال آینده
برنامه اجرایی: انجام تحقیقات برای شناسایی نیاز‌ها و فرصت‌های بازار، شرکت در دوره‌های آموزشی کارآفرینی، برنامه‌ریزی مالی، تجاری و…
آیا داشتن چند هدف شغلی امکان‌پذیر است؟
شما می‌توانید چند هدف شغلی داشته باشید؛ اما بهتر است ابتدا بر روی دستیابی به یک هدف تمرکز کنید. چرا که یک هدف بلند مدت می‌تواند شامل مجموعه‌ای از اهداف کوتاه مدت باشد. بنابراین بهترین کار این است که در یک بازه زمانی مشخص به یک هدف شغلی برسید و بعد هدف دیگری را دنبال کنید. بدین ترتیب نشان می‌دهید که توانایی تمرکز روی اهداف حرفه‌ای خود را دارید و با مدیریت صحیح می‌توانید گام‌های پیشرفت شغلی را یکی پس از دیگری طی کنید.
سخن پایانی
در این مقاله راجع به تعیین هدف شغلی و اهمیت آن صحبت کردیم. در پایان پیشنهاد می‌دهیم با حفظ انگیزه در مسیر حرفه‌ای شغل خود رو به جلو بروید و با شناسایی نقاط ضعف و قوت‌ها، از روش‌های مختلف برای رسیدن به پیشرفت کمک بگیرید. با تعیین اهداف واقع بینانه و قابل دسترس می‌توانید روی کسب مهارت‌ها و تجربیات لازم تمرکز کرده و رویا‌های شغلی خود را محقق کنید. تنها کافی است یک برنامه منظم برای اهدافتان بچینید و با تلاش و پشتکار کافی، بین کار و زندگی‌تان تعادل داشته باشید!
