هوش هیجانی چیست؟ مهارتی ضروری که به مدیریت روابط زندگی شما کمک می‌کند. زمانی که احساسات خود را درک می‌کنید و آن‌ها را به درستی بروز می‌دهید، شانس بیشتری برای موفقیت در زندگی و کسب‌وکار خود خواهید داشت. به طور کلی هوش هیجانی، عاطفی یا EQ عبارت است از مهارت درک، تفسیر، نشان دادن، مدیریت و استفاده از احساسات برای برقراری ارتباطی موثر و سازنده با خود و دیگران. اگر می‌خواهید در زندگی، طعم موفقیت و شادی را بچشید، باید از IQ و EQ به طور مکمل برخوردار باشید. در این مطلب از الوکام، پلتفرم برگزاری کلاس آنلاین، همراه ما باشید تا توضیح دهیم تعریف دقیق هوش هیجانی چیست و همه چیز را درباره این مهارت نرم بدانید.
به توانایی درک، استفاده و مدیریت احساسات خود با روش‌هایی مثبت برای کاهش استرس، داشتن مهارت ارتباط موثر، همدلی با دیگران، غلبه بر چالش‌ها و جلوگیری از ایجاد اختلاف‌ها، هوش هیجانی می‌گویند. هوش هیجانی به شما کمک می‌کند در دوران تحصیل و شغل خود موفق شوید، ارتباطات قوی‌تری داشته باشید، به اهداف شخصی و شغلی خود برسید و تصمیمات آگاهانه‌ای بگیرید. همچنین با کمک هوش عاطفی می‌توانید آن‌چه را که قصد دارید انجام دهید، عملی کنید. در کتاب پرفروش نیویورک تایمز تحت عنوان هوش هیجانی گلمن آمده که EQ مجموعه‌ای از مهارت‌های خودآگاهی، مدیریت روابط و آگاهی اجتماعی است. با توجه به تعریف هوش هیجانی باید بتوانید درک خوبی از خود داشته باشید. در این صورت می‌توانید در موقعیت‌های مختلف واکنش بهتری نشان دهید.
افراد با هوش هیجانی بالا از چه ویژگی‌هایی برخوردار هستند؟
- پذیرفتن تغییر: از آن‌جایی که افراد با هوش هیجانی بالا احساس ثابتی از خود دارند که تحت هر شرایطی تغییر نمی‌کند، هرگز از ایجاد تغییر نمی‌ترسند. بلکه این افراد تغییر را فرصتی برای رشد می‌دانند.
- داشتن خودآگاهی قوی: افراد با هوش هیجانی بالا به درک عمیقی از خود دست پیدا می‌کنند. یعنی هم نقاط ضعف و هم قوت خود را بهتر می‌شناسند. همچنین می‌دانند در هر موقعیت باید چگونه رفتار کنند.
- حس همدلی بیشتر نسبت به دیگران: هوش هیجانی علاوه بر درک عمیق از احساسات خودتان، به درک بهتر دیگران هم کمک می‌کند، یعنی بر اساس درک احساسات در هر موقعیت، رفتار بهتری از خودتان نشان می‌دهید.
- حرکت در مسیر پیشرفت: درست است که افراد با هوش هیجانی بالا خود را همان‌گونه که هستند، می‌پذیرند، اما این به معنای توقف در رسیدن به پیشرفت نیست. بلکه این دسته از افراد مسیر رسیدن به کمال را یک مسیر بی‌پایان و رو به بهبود می‌بینند و دائما به فکر پیشرفت هستند.
- داشتن زندگی متعادل: افراد با هوش هیجانی بالا به دنبال داشتن زندگی متعادل هستند. آن‌ها متوجه می‌شوند که تمرکز صرفا روی یک بخش از زندگی، باعث غفلت آن‌ها از بخش‌های دیگر زندگی می‌شود. برای داشتن تعادل کار و زندگی چه راهکارهایی را می‌شناسید؟ این دسته از افراد می‌دانند تا زمانی که سالم نباشند، به اهداف خود نمی‌رسند، به همین دلیل بیشتر مراقب خود هستند.
- کنجکاو و مشتاق یادگیری: برای فردی با هوش هیجانی بالا، زندگی پر از فرصت‌هایی برای یادگیری است.
- سپاسگزاری برای داشته‌ها: آیا می‌دانید کلیدی‌ترین ویژگی افراد با هوش eq چیست؟ این دسته از افراد برای همه آن‌چه که دارند، قدردانی می‌کنند و برای این کار زمان می‌گذارند.
- بیان قاطعانه: افراد با هوش هیجانی بالا می‌توانند محترمانه از خود دفاع کنند، البته این ویژگی را با رفتارهای تهاجمی و پرخاشگرانه اشتباه نگیرید.
- پذیرفتن بازخوردها: اگر از هوش هیجانی خوبی برخوردار باشید، تمام بازخوردها را به خوبی می‌شنوید و از توصیه‌های دیگران استفاده می‌کنید.
افراد با هوش هیجانی پایین چه ویژگی‌هایی دارند؟
اکنون می‌دانید هوش هیجانی چیست و افراد با هوش عاطفی بالا چه ویژگی‌هایی دارند، ولی آیا می‌دانید نشانه‌های نداشتن هوش هیجانی چیست؟ در ادامه همراه ما باشید تا بگوییم اگر این ویژگی‌ها را دارید، یعنی از EQ به مقدار کافی برخوردار نیستید.
- افراد با EQ پایین مدام در حال بحث کردن هستند و به حرف‌های دیگران گوش نمی‌دهند، در واقع آن‌ها باید به هر قیمتی پیروز شوند!
- اگر از احساسات دیگران غافل هستید، باید روی هوش هیجانی خود کار کنید. برای مثال ممکن است به درستی متوجه نشوید آیا شریک زندگی‌تان از دستتان عصبانی است یا خیر.
- افرادی که هوش هیجانی خوبی ندارند، بدون احساس رفتار می‌کنند. یعنی نمی‌دانند باید چه بگویند و زمان مناسب یا نامناسب برای گفتن بعضی حرف‌ها چه موقع است.
- افرادی که هوش هیجانی پایینی دارند، هیچ‌گاه مسئول اشتباهات و مشکلات خود نیستند، بلکه دیگران را مقصر می‌دانند.
- یکی از نشانه‌های پایین بودن هوش هیجانی، ناتوانی در کنار آمدن با موقعیت‌های هیجانی است. این افراد همیشه برای مقابله نکردن با پیامدهای عاطفی از موقعیت‌های مختلف دور می‌شوند.
- پایین بودن EQ باعث می‌شود فرد نتواند به خوبی احساسات خود را کنترل و درک کند، به همین دلیل این دسته از افراد، طغیان عاطفی دارند، یعنی بدون این که متوجه شوند چرا ناراحت هستند، واکنش نشان می‌دهند.
- افراد با هوش هیجانی پایین اغلب دوستان صمیمی کمی دارند، زیرا علاوه بر داشتن مشکل در بروز احساسات، اکثر ویژگی‌های لازم برای دوستی‌های پایدار را ندارند.
چرا هوش هیجانی مهم است؟
همان‌طور که می‌دانید لزوما تمام افراد باهوش، در زندگی خود کامل و موفق نیستند. احتمالا شما هم افراد زیادی را می‌شناسید که از نظر تحصیلی خیلی خوب عمل می‌کنند و در عین حال از نظر اجتماعی ناتوان و در کار یا روابط شخصی خود ناموفق هستند. پس دلیل اهمیت eq چیست؟ در واقع توانایی فکری یا بهره هوشی (IQ) به‌تنهایی برای رسیدن به موفقیت در زندگی، کافی نیست. درست است که ضریب هوشی یا IQ به شما کمک می‌کند تا وارد دانشگاه شوید، ولی این هوش هیجانی یا EQ است که برای مدیریت استرس و احساسات هنگام مواجهه با امتحانات نهایی به کمکتان می‌آید. همین مثال، تفاوت هوش هیجانی و بهره هوشی را به خوبی نشان می‌دهد. این دو مهارت مکمل یکدیگر هستند و در صورت ترکیب با یکدیگر، عملکرد موثرتری دارند.
با این توضیحات نتیجه می‌گیریم که هوش هیجانی مهم است، زیرا به شما کمک می‌کند تا روابط مهم و سازنده‌ای با همکاران، مدیران و اطرافیانتان داشته باشید و این روابط را به خوبی حفظ کنید. با استفاده از این مهارت می‌توانید موقعیت‌های پیچیده‌ای را که به درک احساسات و دیدگاه‌های افراد مختلف نیاز دارند، به خوبی پشت سر بگذارید. توانایی مدیریت هوش هیجانی فقط مخصوص ارتباط با دیگران نیست و شما می‌توانید به مدیریت احساسات خود بپردازید و با الگوها و استراتژی‌های مختلف، جلوی بروز هرگونه احساسات منفی را بگیرید.
بررسی مولفه‌های هوش هیجانی
تعریف هوش هیجانی با ۴ ویژگی صورت می‌گیرد که عبارتند از:
- خودمدیریتی (Self-management): منظور از خود مدیریتی این است که فرد بتواند احساسات و رفتارهای ناگهانی خود را کنترل کند. طبق این ویژگی، یک فرد باید احساسات خود را به درستی و کنترل‌شده بروز دهد، به تعهدات خود عمل کند، با شرایط در حال تغییر سازگار شود و در انجام هر کاری، ابتکار عمل به خرج دهد.
- خودآگاهی (Self-awareness): طبق این ویژگی از هوش هیجانی، احساسات خود و تاثیر آن‌ها را روی افکار و رفتارتان می‌شناسید. شما از نقاط ضعف و قوت خود آگاهی دارید و از اعتمادبه‌نفس کافی برخوردار هستید. با شناخت خودتان می‌توانید درک کنید که چه تایپ شخصیتی دارید. درونگرا هستید یا برونگرا؟ در این صورت شغل های مناسب برای افراد درونگرا یا برونگرا را انتخاب می‌کنید.
- آگاهی اجتماعی (Social awareness): این ویژگی هوش هیجانی نشان می‌دهد که شما احساس همدلی دارید، یعنی می‌توانید درک درستی از نیازها، نگرانی‌ها و احساسات افراد دیگر داشته باشید، به خوبی متوجه نشانه‌های عاطفی شوید، روابط اجتماعی خوبی برقرار کنید و در یک گروه یا سازمان، پویایی قدرت را به خوبی تشخیص دهید.
- مدیریت روابط (Relationship management): طبق این ویژگی از هوش هیجانی می‌توانید روابط را به خوبی برقرار و آن را حفظ کنید. با توجه به این ویژگی می‌توانید ارتباط واضحی با همکاران و اطرافیان خود داشته باشید و آن‌ها را تحت تاثیر قرار دهید. بر این اساس، ارتباط کار شما و هوش هیجانی چیست؟ با توجه به ویژگی مدیریت روابط می‌توانید به خوبی در یک تیم کار کنید و به مدیریت اختلافات در محل کار خود بپردازید.
اهمیت هوش هیجانی در محیط کار
طبق تعاریف گفته‌شده، هوش هیجانی در مدیریت و درک احساسات به شما کمک می‌کند. همچنین با این مهارت فرد می‌تواند در موقعیت‌های استرس‌زا، آرام بماند و جلوی ایجاد بحث‌های مختلف را بگیرد. تحقیقات نشان می‌دهد که افراد با EQ بالا نسبت به افراد با EQ پایین سالانه درآمد بیشتری کسب می‌کنند. اکنون سوال پیش می‌آید که دلیل اهمیت هوش هیجانی در سازمان چیست؟
- برقراری ارتباطات بهتر
- ایجاد روابط قوی‌تر با همکاران
- بهبود عملکرد کارکنان و مدیران با EQ بالا
- تمایل بیشتر به پیشرفت در کار
۹ راه برای تقویت هوش هیجانی
اکنون که می‌دانید هوش هیجانی چیست و چه کاربردی در زندگی و کار شما دارد، احتمالا به دنبال راهی برای تقویت آن هستید. راه‌های زیادی برای بهبود این مهارت وجود دارند که در ادامه برخی از آن‌ها را معرفی می‌کنیم. آیا می‌دانید اولین قدم برای افزایش هوش هیجانی چیست؟ همیشه برای هر کاری باید از خودمان شروع کنیم. پس تقویت این مهارت هم با خودآگاهی بیشتر ما آغاز می‌شود.
- خودآگاهی بیشتر: آگاهی از احساسات و پاسخ‌های عاطفی شما به اطرافیان می‌تواند به خودآگاهی بیشتر شما و افزایش مهارت هوش هیجانی کمک کند. اگر بدانید چه موقع دچار اضطراب یا عصبانیت می‌شوید، شرایط را بهتر مدیریت می‌کنید.
- تشخیص احساس دیگران: این که دیگران چه واکنشی نسبت به رفتار شما نشان می‌دهند هم روی تقویت EQ تاثیر می‌گذارد.
- تمرین گوش دادن فعال: به واکنش‌های مثبت و منفی دیگران به خوبی گوش دهید. گوش دادن فعال نشان‌دهنده‌ی EQ بالا و احترام گذاشتن شما به دیگران است. برای فعالانه گوش دادن باید توجه کنید، سرتان را تکان دهید و در واقع به طرف مقابل بفهمانید که به او توجه می‌کنید، سوال بپرسید و نکات مهم را تکرار کنید.
- برقراری ارتباط واضح: برای تقویت هوش هیجانی باید با مدیران، کارکنان و اطرافیانتان بهتر ارتباط برقرار کنید و مهارت‌های قوی ارتباطی داشته باشید.
- داشتن حس همدلی: به‌گونه‌ای به احساسات دیگران پاسخ دهید که آرامش‌بخش و محترمانه باشند.
این‌ها تنها چند مورد از راه‌های تقویت هوش هیجانی بودند. برخی دیگر از این راه‌ها عبارتند از:
- حتی در یک موقعیت استرس‌زا هم آرام باشید و به آرام ماندن اطرافیانتان کمک کنید.
- شنونده‌های خوبی باشید و نظرات دیگران را درک کنید.
- به بازخوردهای مثبت و منفی گوش دهید.
- در موقعیت‌های استرس‌زا آرام بمانید و روی یافتن راه‌حل‌ها تمرکز کنید.
چگونه میزان هوش هیجانی را بسنجیم؟
در دنیای امروز هوش هیجانی به راهی برای موفقیت تبدیل شده است. هوش هیجانی در مدیریت و رهبری سازمانی باعث شده است که مدیران دارای این مهارت نسبت به همتایان خود بهتر عمل کنند. همین موضوع درباره تمام کارکنان یک سازمان صادق است و به طور کلی سازمان‌هایی که مهارت هوش هیجانی یا EQ را در فرهنگ سازمانی خود گنجانده‌اند، نسبت به رقبا، سازنده‌تر، نوآورتر و سودآورتر هستند. بنابراین اندازه‌گیری و ارزیابی هوش هیجانی به یک بخش حیاتی برای موفقیت در کسب‌وکارها تبدیل شده است. کسب‌وکارها با استفاده از این مهارت می‌توانند اطلاعات بهتری از اهداف خود داشته باشند و تصمیمات آگاهانه‌تری بگیرند. در ادامه توضیح می‌دهیم که بهترین ابزارها برای اندازه‌گیری میزان هوش هیجانی چیست.
- تست هوش هیجانی شات (SSRI)
- تست هوش هیجانی بار – آن (BAR-ON)
- تست هوش هیجانی برادبری و گریوز
- تست هوش هیجانی گلمن
- تست هوش هیجانی صفت (TEIQue-CF)
- تست هوش هیجانی ونگ
- تست هوش هیجانی شرینگ (EISS)
- تست هوش هیجانی پترایدز و فارنهام (TEIQue-SF)
برای موفقیت فقط IQ کافی نیست!
در این مطلب با مهارت نرمی به نام هوش هیجانی آشنا شدیم و فهمیدیم در کار و زندگی، اهمیت مهارت هوش هیجانی چیست. آن‌چه که همه ما را به انسان تبدیل کرده، احساسات ما هستند، ولی چقدر می‌توانیم احساسات خود را درک کنیم و آن‌ها را به شکلی صحیح بروز دهیم؟ در این زمان است که هوش هیجانی معنا پیدا می‌کند و به ما نشان می‌دهد شناخت خودمان و درک دیگران تا چه اندازه می‌تواند روی موفقیت ما در زندگی و کسب‌وکارمان تاثیر بگذارد. از آن‌جایی که آگاهی از هوش هیجانی و تقویت آن روی عملکرد سازمان‌ها تاثیرگذار است، پیشنهاد می‌کنیم مدیران سازمان‌ها برنامه‌هایی آموزشی تحت عنوان آشنایی با EQ و هوش هیجانی چیست برگزار کنند.
الوکام یک پلتفرم آنلاین برای برگزاری رویدادها و جلسات آموزشی مدارس، مراکز آموزشی و سازمان‌ها است. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره برگزاری جلسات آنلاین و کلاس‌های آموزشی در سازمان خود با هدف تقویت هوش هیجانی کارکنان می‌توانید با بخش پشتیبانی در ارتباط باشید یا از طریق راه‌های ارتباطی، پیغام بگذارید.
