...
الوکام در اینوتکس 1403
الوکام در اینوتکس 1403

کاربرد و مزایای واقعیت مجازی در آموزش

واقعیت مجازی در آموزش

صنعت آموزش در سال‌های اخیر دچار تغییر و تحولات زیادی شده است. درحالی‌که تا دو دهه‌ی پیش، استفاده از سی‌دی‌های آموزشی و کامپیوتر در این صنعت یک پیشرفت انقلابی محسوب می‌شد؛ امروز صحبت از واقعیت مجازی در آموزش است. دنیایی شبیه‌سازی‌شده از دنیای واقعی که به ممد تجهیزاتی مانند دوربین، عینک و میکروفون و اینترنت می‌تواند اهداف متنوعی از تفریح تا آموزش را دنبال کند.

اما اساسا واقعیت مجازی چیست؟ چطور می‌توان از آن در آموزش استفاده کرد؟ در این مقاله به این سوالات و دیگر جوانب استفاده از واقعیت مجازی در آموزش پاسخ داده و مزایای آن را بررسی می‌کنیم. اگر در صنعت آموزش فعال هستید؛ قطعا در آینده‌ی نزدیک با این پدیده مواجه شوید. بنابراین با ما همراه شده و اطلاعاتی پایه‌ای در این خصوص به‌دست آورید.

واقعیت مجازی ترجمه‌شده‌ی عبارت Virtual Reality و به اختصار VR است. این مفهوم به دنیایی شبیه‌سازی‌شده و سه‌بعدی به کمک اینترنت گفته می‌شود که کاربر با استفاده از رابط‌های دیجیتال مانند انواع عینک، هدست، لپ‌تاپ، میکروفون، اسپیکر، سنسورهای حرکتی و غیره وارد آن شده و با آن تعامل می‌کند. تجربه‌ی شما از این دنیا به نسبت میزان غوطه‌وری‌تان در آن، واقعی خواهد بود. درجه‌ی غوطه‌وری را پلتفرم واقعیت مجازی و تجهیزات شما تعیین می‌کنند. تاجایی‌که در یک دنیای مجازی، ممکن است تجاربی مانند سقوط، رانندگی، تماشای یک کنسرت موسیقی و غیره را داشته باشید.

هنگامی که صحبت از واقعیت مجازی در آموزش می‌شود، لازم است بدانیم که مولفه‌های چنین دنیایی می‌توانند لزوما با مولفه‌های دنیای واقعی پیرامون ما یکسان نباشند. به‌عبارت‌دیگر، می‌توان در این فضا تجاربی بدون مابه‌ازای واقعی داشت. به‌عنوان‌مثال ممکن است با جانوران عجیب‌و‌غریب در این دنیا برخورد داشته باشید. به همین دلیل، انواع بازی‌های متاورس و آنلاین نیز از واقعیت مجازی استفاده می‌کنند. از کاربرد واقعیت افزوده (AR) در آموزش و کلاس درس غافل نشوید.

هدف از واقعیت مجازی این است که کاربر با بدن و حواس فیزیکی خود وارد دنیایی مجازی شده و حرکاتش در دنیای واقعی در دنیای مجازی نیز قابل‌مشاهده و درک برای دیگران و خودش باشد. به‌این‌ترتیب، تجهیزات سخت‌افزاری او وظیفه‌ی ترجمه حرکات، حرف‌ها و احساساتش در دنیای مجازی را برعهده دارند. هر فرد در واقعیت مجازی، دارای شخصیت یا کاراکتری است که می‌تواند آن را از پیش طراحی کرده یا تهیه کند.

از این توضیحات اولیه مشخص است که استفاده از واقعیت مجازی در آموزش ، ایده‌ی چندان بعیدی نیست. هم‌اکنون نیز بسیاری از موسسات آموزش عالی در دنیا و حتی در کشور ما اقدام به استفاده از این تکنولوژی کرده‌اند.

مزایای واقعیت مجازی در آموزش

واقعیت مجازی آموزشی

با مزایای آموزش مجازی همگی ما آشنایی داریم. کاهش هزینه‌های زمانی و مالی، سهولت ارتباطات و رفع محدودیت‌های مکانی ازجمله‌ی این مزایا هستند. اما همانطورکه می‌دانیم، این شیوه‌ی آموزش یک چالش اساسی دارد و آن کاهش ارتباطات حسی و فیزیکی است. استفاده از واقعیت مجازی در آموزش در ابتدا به‌منظور رفع این مشکل پدید آمد؛ اما پس از گذشت مدتی، ارزش‌های افزوده‌ی دیگر آن نیز مشخص شد. یک پلتفرم واقعیت مجازی با اهداف آموزشی می‌تواند اشکال مختلفی داشته باشد که در ادامه آن‌ها را بررسی می‌کنیم.

شبیه سازی محیط معمول مدارس

کاربرد VR در آموزش می‌تواند به‌طورساده با شبیه‌سازی محیط یک کلاس یا مدرسه همراه باشد. به‌این‌ترتیب، فراگیران با کاراکترهای خود در محیط پلتفرم حاضر شده و در کلاس‌ها شرکت می‌کنند. انجام فعالیت‌های معمول مانند حضورو‌غیاب، ارزیابی، پرسش و پاسخ و غیره در این کلاس‌ها درست مانند کلاس‌های حضوری انجام می‌شود.

سفرهای علمی-آموزشی با واقعیت مجازی

سفر و اردو، یکی از فعالیت‌های جذاب برای دانش‌آموزان است. اما امکان آن در آموزش حضوری و مجازی وجود ندارد. بسیاری از دروس و مطالب می‌توانند با بازدید رایگان و سریع از مکان‌های طبیعی، تاریخی و غیره آموزش داده شوند. این امکان را واقعیت مجازی در آموزش فراهم می‌کند. به‌عنوان‌مثال، مدرسان دروس تاریخ و جغرافی می‌توانند دانش‌آموزان خود را به سفرهای تاریخی در گذشته‌های دور، کشورهای دیگر، موزه‌ها و مکان‌های طبیعی ببرند. ازاین‌نظر، آموزش در واقعیت مجازی، حتی از آموزش حضوری نیز واقعی‌تر است.

کاوش در موضوعات مفهومی

یکی از مهم‌ترین چالش‌های آموزش، دشواری ادراک مفاهیم انتزاعی و مفهومی است. درواقع، فراگیر برای یادگیری این موضوعات باید قوه‌ی تصور خوبی داشته و بتواند به‌خوبی هم از آن استفاده کند. مدرس نیز باید بتواند به ساده‌ترین و درعین‌حال کامل‌ترین شکل ممکن، این مفاهیم را توضیح داده و تفسیر کند. امکان عدم تحقق همه‌‌ی این شرایط و عدم انتقال و درک درست چنین مطالبی، همواره وجود دارد.

همانطورکه می‌توان حدس زد، استفاده از تکنولوژی واقعیت مجازی در آموزش می‌تواند چنین چالشی را رفع کند. به‌عنوان‌مثال در رشته‌های علوم تجربی، تشریح بدن انسان در هر محیط آموزشی امکان‌پذیر نیست. برخی از موضوعات مانند ساختار سلول‌ها و پیوندهای مولکولی نیز اساسا بدون دراختیارداشتن آزمایشگاه‌های مجهز، اساسا قابل‌تجربه نیستند. کاربرد VR در آموزش چنین موضوعاتی به‌سرعت در حال گسترش است. با استفاده از این تکنولوژی، فراگیران می‌توانند درون یک سلول، یک اتم، بدن انسان و غیره غوطه‌ور شده و آنچه به‌صورت تئوری آموخته‌اند را عملا و به‌شکل ۳۶۰ درجه ببینند.

بیشتر بخوانید: یادگیری مبتنی بر مغز چیست؟

کاوش در موضوعات مفهومی

کاربرد واقعیت مجازی در آموزش گروهی

یکی چالش‌های مدرسان و موسسات آموزش مجازی، کاهش امکان استفاده از روش‌هایی مانند آموزش گروهی و تمرینات جمعی است. چالشی که یک پلتفرم واقعیت مجازی آموزشی می‌تواند به کمک رفع آن بیاید. در چنین پلتفرمی، فراگیران و مدرس با کاراکترهای شبیه‌سازی‌شده‌ی خود در کلاس یا محیط آموزشی حاضر می‌شوند. ابزارهای لازم برای کار گروهی نیز می‌توانند هریک مابه‌ازای خارجی داشته باشند. به‌عنوان‌مثال در یک آموزشگاه موسیقی در واقعیت مجازی، فراگیران می‌توانند نواختن یک آهنگ را به این روش با یکدیگر تمرین کرده و حتی کنسرت خود را نیز با انجام بلیط‌فروشی برگزار کنند!

کاربرد VR در آموزش ، امکان ضبط کلاس‌ها به‌منظور بازدید مجدد، تمرین و رفع اشکال را نیز فراهم می‌کند. امکانی که معادل آن در آموزش آنلاین با اقداماتی نظیر ضبط صفحه نمایش با کمتازیا یا دیگر نرم‌افزارها وجود دارد.

دیگر ایده های آموزشی واقعیت مجازی

از واقعیت مجازی در آموزش می‌توان با هر ایده‌ای استفاده کرد. درحال‌حاضر، موسسات آموزشی پیشرو در این زمینه از این تکنولوژی برای برگزاری رویدادهای علمی مانند انواع کنفرانس و مسابقات علمی نیز استفاده می‌کنند. فروش دوره در بازارهای NFT و طراحی بازی‌های واقعیت مجازی آموزشی نیز دیگر ایده‌های درحال‌توسعه در این صنعت هستند.

مزایای استفاده از واقعیت مجازی در آموزش

در بخش‌های گذشته، اشاراتی به برخی از مهم‌ترین مزایای کاربرد VR در آموزش کردیم. در این بخش، این مزایا را برای مدرسان و فراگیران شرح می‌دهیم.

آموزش عملی و ایمن

آموزش عملی و ایمن

یکی از چالش‌های آموزش‌های عملی در مدارس و موسسات فنی، خطراتی است که در کارگاه‌ها و آزمایشگاه‌ها در کمین فراگیران آماتور و ناآگاه است. در آموزش آنلاین نیز اساسا امکان آموزش چنین مهارت‌ها و مطالبی وجود نداشته یا بازدهی آن پایین می‌آید. با استفاده از واقعیت مجازی در آموزش می‌توان به‌خوبی چنین چالشی را رفع کرد. فراگیران در چنین پلتفرم‌هایی می‌توانند محیط‌های واقعی و تجهیزات آن‌ها را شبیه‌سازی کرده و در کمال امنیت کار یا آزمایش کنند. مسلما این تجربه، همچنان با تجربه‌ی واقعی فاصله دارد؛ اما می‌تواند پیش از مواجهه‌ی واقعی با محیط‌های پرخطر، فراگیر را آماده کند.

رفع محدودیت های حرکتی

آموزش حضوری برای افراد کم‌توان جسمی، محدودیت‌های جدی دارد. به‌ویژه در کشور ما، استانداردهای آموزش به این افراد با استانداردهای جهانی فاصله زیادی داشته که درنهایت منجر به افت تحصیلی و حتی سرخوردگی این افراد می‌شود. با استفاده از واقعیت مجازی در آموزش می‌توان به‌خوبی این محدودیت‌ها را کنار گذاشت. کاراکتر نماینده‌ی فراگیر در چنین محیط می‌تواند مانند دیگر افراد حرکت کرده و در فعالیت‌ها مشارکت کند.

افزایش مشارکت و جذابیت

یکی از مشکلات مدرسان در آموزش حضوری و آنلاین، مشارکت فعال اندک فراگیران است. محیط تقریبا قابل‌پیش‌بینی و تکراری آموزش حضوری، عدم اعتمادبه‌نفس فراگیران و کاهش ارتباطات حسی در آموزش مجازی، منجر به چنین چالشی می‌شوند. چالشی که با کاربرد VR در آموزش می‌تواند کنار گذاشته شود.

واقعیت مجازی برای بیشتر افراد یک محیط جذاب، تازه و هیجان‌انگیز است. آنها در این محیط نه‌تنها آموزش می‌بینند؛ بلکه می‌توانند اقدامات معمول زندگی روزمره مانند خریدوفروش، مسابقه و تفریح را انجام داده و حتی درآمد واقعی داشته باشند. تماس افراد با محیط و دیگران در واقعیت مجازی، تنها یک قدم با دنیای واقعی فاصله دارد. همچنین بسیاری از افراد از پیش با این تکنولوژی از طریق بازی‌های آنلاین، متاورس و غیره آشنایی دارند.

افزایش مشارکت و جذابیت

آموزش در واقعیت مجازی؛ نزدیک تر از همیشه

امروزه افراد در پلتفرم‌های واقعیت مجازی و به کمک پدیده‌هایی مانند متاورس و بلاک چین به خریدوفروش و شبیه‌سازی همه‌ی فعالیت‌های دنیای واقعی می‌پردازند. بنابراین کاربرد واقعیت مجازی در آموزش به دنبال پدیده‌ی کلی‌تر واقعیت مجازی در زندگی آینده‌ی انسان مطرح می‌شود. این پدیده مزایای روش‌های آموزش مجازی و حضوری را به‌صورت هم‌زمان ارائه داده و محدودیت‌های آن‌ها مانند خطرات آموزش‌های عملی، کاهش مشارکت، کاهش ارتباط حسی و محدودیت‌های زمانی و مکانی را رفع می‌کند.

5/5 - (8 امتیاز)

نظر خود را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

سیزده + هفت =