بسیاری از افراد هستند که انگیزه و اشتیاقی برای رفتن به محل کار خود ندارند و هر روز صبح با اجبار و بی‌میلی از خواب بیدار می‌شوند. در این میان عده‌ای هم هستند که با میل و اشتیاق کار می‌کنند و از آن لذت می‌برند. چرا این دو گروه با هم متفاوتند و چگونه می‌توان رضایت از شغل را بررسی کرد؟ اصلا رضایت شغلی چیست و چطور به دست می‌آید؟
رضایت شغلی تاثیرات مهمی هم برای کارکنان و هم برای سازمان‌ها دارد، بنابراین آگاهی از این که رضایت شغلی چیست، چه اهمیتی دارد و چگونه می‌توان آن را سنجید و بهبود داد فواید زیادی دارد. اگر مدیر یک سازمان هستید و می‌خواهید میزان رضایت کارکنان‌تان از شغل‌شان را افزایش دهید یا به‌عنوان یک کارمند تمایل دارید با احساس بهتری در محل کار خود حاضر شوید، مطالعه این مطلب از الوکام، پلتفرم برگزاری جلسه آنلاین را از دست ندهید.
در پاسخ به پرسش رضایت شغلی چیست باید به تعریف رضایت شغلی اشاره کنیم. رضایت شغلی به احساس رضایت و تمایل به انجام کارها در محیط شغلی گفته می‌شود. زمانی که کارکنان در یک شرکت از شغل خود و وظایف مربوط به آن، فضای کاری، فرهنگ سازمان، فرصت‌ها و ارتباطات داخلی خشنود باشند، احساس مثبت و نگرش بهتری نسبت به آن شغل دارند و در واقع می‌توان در مورد رضایت شغلی کارکنان اطمینان داشت.
رضایت شغلی به انگلیسی Job Satisfaction است و ادراک، نگرش و ارزیابی افراد از جنبه‌های مختلف شغلی را در بر می‌گیرد. لازم است به این نکته توجه کنید که اندازه این شاخص در یک طیف قرار می‌گیرد و می‌تواند از عوامل بسیاری تاثیر بپذیرد.
اگر می‌خواهید بدانید که رضایت شغلی یعنی چه بهتر است از اهمیت و تاثیرات مثبت آن هم آگاهی داشته باشید. در ادامه در مورد این موضوع که چرا رضایت شغلی مهم است، صحبت می‌کنیم.
اهمیت رضایت شغلی برای سازمان‌ها
حالا که متوجه شدید رضایت شغلی چیست، می‌توانیم در مورد اهمیت و تاثیرات مثبتی که برای سازمان‌ها دارد صحبت کنیم. عوامل زیر را می‌توان مهم‌ترین دلایلی دانست که بر مبنای آن مدیران باید برای ارتقای این شاخص در سازمان‌شان تلاش کنند.
کاهش نرخ ترک شغل و افزایش وفاداری کارکنان
روشن است که هرچه میزان رضایت شغلی کارمندان در یک سازمان بیشتر باشد، نرخ ترک شغل در آن سازمان کمتر می‌شود؛ بنابراین کمتر احتمال دارد سرمایه انسانی شما که برای ارتقاء تخصص و مهارت آن‌ها هزینه کرده‌اید، شرکت را ترک کنند. این‌جاست که اهمیت منابع انسانی در سازمان، بیشتر روشن می‌شود. به علاوه رضایت شغلی بیشتر، کارکنان وفادارتری به سازمان می‌دهد که برای رسیدن به اهداف تلاش می‌کنند و اهداف سازمانی را همسو با اهداف فردی می‌بینند.
جذب استعدادهای بیشتر
یکی از مزایای رضایت شغلی و احساس وفاداری در کارکنان این است که آن‌ها در مورد محیط کار خود با اطرافیان‌شان صحبت می‌کنند، در نتیجه به مرور تصویر مثبت و مطلوبی از سازمان شما در بازار کار شکل می‌گیرد که موجب جذب استعدادها و متخصصین ماهر به شرکت می‌شود.
افزایش بهره‌وری
مطالعات نشان می‌دهد کارمندانی که از شرایط و محیط شغلی خود رضایت بیشتری دارند، در زمان انجام وظایف کاری، بازدهی و بهره‌وری بالاتری از خود نشان می‌دهند؛ بنابراین در پاسخ به پرسش اهمیت رضایت شغلی چیست می‌توان این مزیت را به صورت کمّی هم مورد بررسی قرار داد.
سودآوری بیشتر
می‌توان گفت که در نهایت هدف همه‌ی سازمان‌ها افزایش میزان سودآوری است. اگر به‌عنوان یک مدیر بدانید که میزان سود کسب‌شده در سازمان‌ها ارتباط مثبت و مستقیمی با میزان رضایت شغلی کارکنان دارد، حتماً تمایل بیشتری پیدا می‌کنید که بدانید ابعاد رضایت شغلی چیست و با چه روش‌هایی ارتقا پیدا می‌کند. در واقع کارکنان خشنودتر میزان فروش و درآمد را با هزینه کمتری افزایش خواهند داد و این موضوع به خصوص در بلندمدت قابل مشاهده است.
اهمیت رضایت شغلی برای کارکنان
رضایت یا عدم رضایت شغلی کارکنان تاثیر زیادی بر عملکرد شغلی و بهره‌وری آنان دارد. کارکنانی که رضایت بیشتری زمان انجام وظایف شغلی خود داشته باشند، کارها را آسان‌تر و با سرعت بیشتری انجام می‌دهند و همین عملکرد می‌تواند مانند یک چرخه، احساس مثبت در فضای کاری را افزایش دهد.
از طرف دیگر، بخش زیادی از زمان بیست و چهار ساعتی شبانه‌روز برای هر شخصی در محیط کار سپری می‌شود؛ به همین دلیل وجود رضایت شغلی در افراد، بر نگرش و احساس آنان در زندگی تاثیر دارد. در کنار عواملی مانند شرایط اقتصادی و اجتماعی، میزان رفاه، کیفیت ارتباطات عاطفی و غیره، رضایت از شغل هم تاثیر زیادی بر رضایت افراد از زندگی دارد؛ به همین دلیل است که بسیاری از دولت‌ها بر رضایت شغلی و انگیزش کارکنان در سازمان تاکید زیادی دارند.
چه عواملی بر رضایت شغلی کارمندان تاثیر دارند؟
در تعریف رضایت شغلی چیست نمی‌توان به عوامل موثر بر رضایت شغلی اشاره نکرد؛ به دلیل این که رضایت از شغل در هر شخص به چندین عامل بستگی دارد که وزن این عوامل هم با هم برابر نیست.
حقوق، پاداش و مزایا
با وجودی که میزان دریافتی کارکنان تنها عامل موثر بر ایجاد رضایت شغلی نیست، ولی می‌توان آن را به‌عنوان اولین و اصلی‌ترین فاکتور در نظر گرفت، تا جایی‌که بیشتر افراد ارزش جایگاه شغلی خود را بر همین مبنا در نظر می‌گیرند. به‌خصوص تناسب حقوق و مزایا با وظایف و مسئولیت‌ها و اطمینان از عادلانه بودن آن، در رضایت شغلی افراد تاثیر زیادی دارد. در این راستا به‌ویژه در ارائه پاداش از سیستم‌های ارزیابی عملکرد استفاده کنید.
قدردانی و ارزش قائل شدن
شرکت‌های موفق به قدردانی از کارکنان توجه می‌کنند و برای آن برنامه‌ریزی‌های دقیقی انجام می‌دهند. همه افراد زمانی که ببینند به تلاش‌شان ارج نهاده می‌شود و مورد قدردانی قرار می‌گیرند، خوشحالی بیشتری احساس می‌کنند. می‌توانید بر اساس نتایج حاصل از ارزیابی عملکرد ماهانه یا بر اساس نتایج مرتبط با شغل، اقدامات مربوط به قدردانی را اجرا کنید؛ این می‌تواند بر اساس افزایش فروش باشد یا ایده‌ای برای حل مشکلات. همچنین قدردانی سازمان می‌تواند شامل مرخصی با حقوق اضافی یا معرفی کارمند نمونه ماه باشد. در هر حال همه این موارد در افزایش رضایت شغلی موثرند.
شرایط کاری
در پاسخ به سوال عوامل موثر بر رضایت شغلی چیست باید گفت شرایط کاری اهمیت زیادی دارد، چون مطلوب بودن شرایط کاری در احساس خوب کارکنان در محیط کار بسیار موثر است. این فاکتور بسیار گسترده است و عواملی مانند تامین فضای کاری استاندارد، به‌خصوص از نظر ابعاد و نور، تامین تجهیزات و تسهیلات مورد نیاز، ارائه انعطاف به کارکنان مانند زمان کار منعطف و شناور تا سطحی از راحتی مانند مسافت کوتاه میان محل کار و زندگی، امکان دورکاری و حتی وجود فضای استراحت، صرف غذا و ورزش را شامل می‌شود.
حجم کار و سطح استرس
افرادی که در زمان انجام کارها با حجم کاری متناسب مواجه هستند، رضایت بیشتری از کار خود احساس می‌کنند. حجم کاری زیاد و مسئولیت‌های سنگین آرامش را از افراد می‌گیرد و اضطراب و استرس را افزایش می‌دهد. در این زمینه لازم است به استاندارد بودن شرح شغل‌ها توجه کنید و فرایندها را بر اساس برنامه‌ریزی و مدیریت زمان پیش ببرید.
ارتباط و احترام
اگر می‌خواهید بدانید که مهم‌ترین فاکتورهای موثر بر رضایت شغلی چیست، باید بگوییم که برقراری ارتباط مناسب در محیط کار تاثیر مهمی بر رضایت از شغل دارد. کارمندی که در ارتباطات کاری خود از تعارض مخرب و خصومت به دور باشد، با او با احترام رفتار شود و فرهنگ سازمانی را منظم، عادلانه و با ادب درک کند، قطعا احساس خوبی خواهد داشت. این موارد در ارتباط با رفتار مدیران اهمیت بیشتری دارد؛ بنابراین به‌عنوان مدیر سعی کنید تعارضات را حل و فصل کنید، بر اساس عدالت و انصاف با کارکنان رفتار کنید و به سیستم‌های مدیریت مشارکتی روی بیاورید.
فرصت پیشرفت و ارتقاء شغلی
زمانی که کارمندان احساس کنند در سازمان‌شان فرصت‌های عادلانه برای ارتقا و پیشرفت فراهم است، احساس رضایت بیشتری خواهند داشت، چون می‌دانند در صورت افزایش توانمندی و قبول مسئولیت بیشتر، اختیار، درآمد و جایگاه بهتری کسب خواهند کرد. به علاوه لازم است کارکنان مطمئن باشند که فرصت‌های آموزش و پیشرفت به صورت عادلانه برای همه فراهم است. به‌عنوان سایر عوامل می‌توان به محیط چالشی و پویا برای رشد شغلی اشاره کرد.
امنیت شغلی
اطمینان از داشتن امنیت شغلی برای کارکنان اهمیت زیادی دارد. کارکنانی که به دلیل اطمینان از حضور بلندمدت، دغدغه تامین زندگی ندارند، در مقایسه با افرادی که همیشه نگران از دست دادن شغل خود هستند، رضایت شغلی بیشتری خواهند داشت. به علاوه می‌توانند روی آموزش و رشد کاری تمرکز کنند و این عامل هم به افزایش حس خوب در محیط کار کمک می‌کند.
سنجش رضایت شغلی چیست و چگونه انجام می‌شود؟
با وجود این که شاخص رضایت شغلی در واقع یک احساس کیفی در مورد فضا و شرایط کاری است، می‌توان تا حدود زیادی این شاخص را به صورت کمی اندازه‌گیری کرد. به‌خصوص در سال‌های اخیر شرکت‌های موفق در این زمینه خوب عمل کرده‌اند و از پرسشنامه‌های سنجش سطح رضایت شغلی برای اندازه‌گیری و ارتقاء این شاخص کمک می‌گیرند. بنابراین حالا که متوجه شدیم رضایت شغلی چیست و چه عواملی بر آن موثرند، لازم است بدانیم این شاخص چگونه سنجیده می‌شود.
پرسش‌های اصلی در این زمینه شامل سنجش میزان رضایت از حقوق و پاداش، وجود یا عدم وجود سیستم ارزیابی عملکرد در شرکت و ارائه پاداش بر مبنای آن، فرهنگ سازمانی و جو حاکم بر شرکت، توجه سازمان به آموزش و ارتقاء شغلی کارکنان، تعادل یا عدم تعادل در کار و زندگی و … هستند.
چگونه رضایت شغلی را در خود افزایش دهیم؟
اگر کارمند هستید و می‌خواهید احساس بهتری در محیط کار داشته باشید، توصیه‌های زیر می‌تواند به شما در این مسیر کمک کند.
در زمینه مورد علاقه خود کار کنید
شاید بتوان گفت مهم‌ترین عاملی که به افزایش رضایت از شغل کمک می‌کند، فعالیت در رشته و شغل مورد علاقه است. با توجه به علایق درسی و مهارت‌های خود، به دنبال شغل بگردید. در این زمینه لازم است استعدادها، ارزش‌ها و باورهای فردی و همچنین اهداف شخصی‌تان را هم در نظر بگیرید. زمانی که در مشاغل مورد علاقه خود فعالیت کنید، قطعا احساس رضایت بیشتری خواهید داشت، چون در حال تلاش برای تحقق اهداف خود هستید. این می‌تواند اهداف غیرمادی مانند کمک به دیگران را هم شامل شود.
واقع‌بین باشید
حال که به خوبی می‌دانید رضایت شغلی چیست و چه اهمیتی دارد، لازم است در زمان ارزیابی نگرش‌تان از محیط شغلی، شرایط و وضعیت زندگی را هم در نظر بگیرید. اگر در شرایطی هستید که برای پرداخت وام و اقساط به حقوق بیشتری نیاز دارید، شاید لازم باشد از مشکلاتی مانند ساعت کاری غیرمنعطف در قبال حقوق بالاتر چشم‌پوشی کنید. حتی ممکن است ترجیح دهید دوری مسافت محل کار با منزل را برای بهره‌مندی از محیط دوستانه‌ای که از آن لذت می‌برید تحمل کنید. بنابراین سعی کنید بردبار باشید و انتخاب خود را بپذیرید. پذیرش در شرایطی که امکان تغییر وجود نداشته باشد، بسیار کمک‌کننده است. به علاوه لیستی از مزایا و معایب شغلی تهیه کنید و از اولویت‌‌ها غافل نشوید.
مقایسه نکنید
یکی از موثرترین روش‌ها هم برای افزایش رضایت شغلی و هم برای بهبود رضایت از زندگی، اجتناب از مقایسه کردن است. اجازه ندهید مقایسه شرایط کاری یکی از همکاران، مانع لذت بردن از مزایای شغلی‌تان شود. در مقابل تعریف دیگران از حقوق و پاداشی که دریافت کرده‌اند، شرایط و چالش‌ها را هم در نظر بگیرید. همچنین بپذیرید که شاید به آموزش و تمرین بیشتری نیاز دارید.
روابط دوستانه ایجاد کنید
ایجاد روابط معنادار و سالم با همکاران یکی از روش‌های موثر برای افزایش رضایت از شغل است. شما زمان زیادی از عمرتان را در فضای کاری می‌گذرانید، بنابراین بهتر است مهارت های ارتباطی خود را ارتقاء دهید و این زمان را در یک جو دوستانه و با همکارانی بگذرانید که احساس خوبی به شما می‌دهند. همکاران و همچنین مدیری که همدلانه رفتار می‌کند، باعث می‌شوند در صورت بروز مشکل بتوانید روی آن‌ها حساب کنید و به آنان اعتماد کنید که این مورد در داشتن احساس خوب در محیط کار نقش مهمی ایفا می‌کند.
انتظارات خود را بیان کنید
برخی افراد در زمان مواجه شدن با چالش‌ها و مشکلات محیط کار، منفعل عمل می‌کنند. چه شما در صورت نارضایتی به هر دلیلی سکوت را انتخاب کنید و چه به دنبال ترک کار و پیدا کردن شغل جدید باشید، تاثیری در افزایش رضایت شغلی نخواهد داشت. برخی مشکلات با فرار کردن حل نمی‌شوند و در محیط جدید هم ما را دنبال می‌کنند؛ بنابراین سعی کنید برای به دست آوردن حقوق‌تان چه مالی باشد و چه در مورد ارتقاء شغلی تلاش کنید. گاهی بیان روشن درخواست‌ها و انتظارات به همکاران و مدیران، می‌تواند تاثیر زیادی در بهبود شرایط و افزایش رضایت از شغل داشته باشد.
جمع‌بندی
همه مدیران سازمان‌ها باید در مورد این که رضایت شغلی چیست و عوامل موثر بر آن آگاهی داشته باشند تا بتوانند سازمان را به موفقیت برسانند. همچنین خشنودی کارمندان در محیط کار به عوامل مختلفی وابسته است که می‌تواند برای هر فرد به تناسب نگرش‌ها و شرایط زندگی متفاوت باشد. در این میان رویکرد مدیران نقش مهمی در وجود یا عدم وجود رضایت از شغل دارد. لازم است مدیران در دوره‌های زمانی مشخص میزان این شاخص را در سازمان خود مورد سنجش قرار دهند و استراتژی‌های لازم برای بهبود آن را توسط بخش منابع انسانی اجرا کنند. این مورد به وظایف مدیر اداری هم مربوط می‌شود.
در ضمن لازم است کارمندان هم برای داشتن احساس بهتر در محیط کاری و افزایش رضایت از شغل تلاش کنند. راهکارهایی مانند تعیین هدف، فعالیت در شغل مورد علاقه، ایجاد روابط دوستانه در محیط کار و تلاش برای پیشرفت شغلی می‌تواند کمک‌کننده باشد.
