انگیزش کارکنان در سازمان یکی از عوامل اصلی کسب موفقیت توسط سازمان‌هاست. این شاخص از طرفی در رضایت مشتریان و افزایش فروش سازمان تاثیر دارد و از طرف دیگر با ایجاد فرهنگ و جو سازمانی مناسب، زمینه را برای جذب بهترین کارکنان برای موفقیت بیشتر شرکت فراهم می‌کند. به همین دلیل لازم است به‌عنوان مدیر، محرک‌های انگیزشی و عوامل موثر بر بهبود انگیزش کارکنان را بشناسید، به‌خصوص این‌که افراد مختلف انگیزه‌ها و نیازهای متفاوت دارند و نمی‌توان یک نسخه را برای همه تجویز کرد. بنابراین لازم است کارکنان‌تان را به خوبی بشناسید و با شناسایی انواع انگیزش در سازمان مناسبترین استراتژی انگیزشی برای هر فرد را اجرا کنید. در این مطلب از الوکام، پلتفرم برگزاری جلسه آنلاین و وبینار، در مورد عوامل موثر بر انگیزش کارکنان در سازمان و روش‌های شناسایی و ایجاد این انگیزه صحبت می‌کنیم.
انگیزه به معنای تمایل برای رسیدن به یک هدف است. انگیزش نیز می‌تواند شامل هر فرایند بیرونی یا درونی باشد که به رفتار ما جهت می‌دهد، این عوامل از نیازهای اولیه تا خواسته‌ها و حتی عقاید، هنجارها، باورها و انتظارات ما را شامل می‌شود. بنابراین انگیزش در انسان موجب تلاش برای تحقق هدف مورد نظر خواهد شد. در واقع می‌توان آن را به یک سوخت تشبیه کرد که به تلاش افراد در یک جهت منجر می‌شود.
حالا که با مفهوم انگیزش آشنا شدیم، می‌توانیم در مورد انگیزش در سازمان و راه‌های ایجاد انگیزه در کارکنان صحبت کنیم. انگیزش کارکنان در سازمان عاملی است که آنان را به تلاش در جهت تحقق اهداف سازمانی و انجام درست وظایف‌شان سوق می‌دهد. هر پروژه‌ای که باید در سازمان اجرا شود به تلاش و انرژی، کار تیمی و تعهد نیاز دارد و این تلاش‌ها به صورت مستقیم به میزان انگیزه کارکنان وابسته است. در این میان انگیزه افراد مختلف با هم متفاوت است. به‌عنوان مثال برای برخی کارکنان ممکن است انگیزه حقوق و پاداش باشد و برای برخی حل کردن چالش‌های کاری، رشد و پیشرفت شغلی موجب ایجاد انگیزه شود.
با وجودی که انگیزش کارکنان در سازمان از وظایف منابع انسانی است، ولی مدیریت انگیزه سازمانی بر عهده مدیر است. لازم است مدیر عوامل موثر در انگیزه کارکنان را بشناسد و رسیدن به این عوامل را در سازمان تسهیل کند. تعیین و اجرای برنامه‌های سازمانی ایجاد انگیزش در کارکنان بدون تایید و همکاری مدیران امکان‌پذیر نیست.
چرا انگیزش کارکنان در سازمان اهمیت دارد؟
اغراق نیست اگر بگوییم مهم‌ترین چیزی که یک سازمان را زنده نگه می‌دارد، کارکنانی هستند که انگیزه دارند و برای رسیدن به اهداف سازمان تلاش می‌کنند. دلایل زیادی را می‌توان در مورد اهمیت انگیزش کارکنان در سازمان برشمرد. مهم‌ترین این دلایل را در ادامه توضیح می‌دهیم.
افزایش رضایت شغلی و نرخ نگهداشت کارکنان
اولین تاثیری که ایجاد انگیزه در کارکنان سازمان به دنبال دارد، بهبود رضایت شغلی در آنان است. رضایت شغلی بیشتر نیز موجب افزایش نرخ نگهداشت و ماندگاری کارکنان می‌شود. به علاوه، سازمان‌های دارای رضایت شغلی بالا می‌توانند به راحتی استعدادها را در شرکت خود جذب کنند.
افزایش توانمندسازی سازمان
اگر از شما بپرسند که هدف اصلی آموزش کارکنان در سازمان چیست؟ قطعا به افزایش توانمندسازی کارکنان اشاره می‌کنید. توانمندسازی به معنی آزادسازی توانایی‌های درونی افراد به منظور استفاده از مهارت‌ها و استعدادهایشان در جهت منافع سازمان است. اگر می‌خواهید سازمان شما در جهت تحقق اهداف قدم بردارد و در رقابت با سایر رقبا پیروز شود، باید نیروی انسانی متخصص، ماهر و خلاقی داشته باشید. بعد از جذب چنین افرادی، تنها با توانمندسازی می‌توانید مهارت‌های آنان را حفظ کنید و توانمندسازی تنها از طریق بهبود انگیزش کارکنان در سازمان به دست می‌آید.
افزایش بهره‌وری سازمان
یکی دیگر از مهم‌ترین مزایای توجه به ایجاد انگیزه در کارکنان، افزایش بهره‌وری سازمانی است. کارکنان دارای انگیزه شغلی، انرژی بیشتری برای انجام وظایف صرف می‌کنند. در واقع با صرف کمترین زمان و منابع، کارها را با کیفیت بالا انجام می‌دهند. این عوامل موجب افزایش بهره‌وری در سازمان می‌شود که مطابق با آمارها بیش از ۴۰ درصد است.
بهبود رضایت مشتریان
کارکنانی در انجام وظایف شغلی از انگیزه بالاتری برخوردار باشند، کارها را بهتر انجام می‌دهند. این ویژگی موجب می‌شود مشتریان سازمان رضایت بیشتری داشته باشند. این رضایت دامنه وسیعی را در بر می‌گیرد که رضایت از محصول یا خدمت، رضایت از تجربه خرید، رضایت از خدمات پس از فروش، برخورد و رفتار کارکنان و غیره را شامل می‌شود.
چه عواملی می‌تواند موجب افزایش انگیزه کارکنان در سازمان شود؟
افزایش انگیزش کارکنان در سازمان یک فرمول مشخص و جادویی ندارد و دلیل آن تفاوت در انگیزه‌های افراد است، بنابراین باید افزایش انگیزه را به روش‌های مختلف و با در نظر گرفتن عوامل محرک برای هر فرد انجام دهید. برخی کارکنان با گرفتن توجه از طرف مدیران سازمان و دریافت بازخورد مثبت از کارهایشان تشویق می‌شوند. برخی به فرهنگ سازمانی دوستانه و وجود فضای صمیمی در محیط کار اهمیت می‌دهند. عده‌ای ترجیح می‌دهند برای مدیرانی بهتر کار کنند که مهربان و قابل‌اعتماد هستند و برخی کارکنان فقط در صورتی برای انجام کارها تشویق می‌شوند که بدانند نقش حساسی در شرکت دارند یا وظیفه آن‌ها در زندگی سایر افراد تاثیر مثبت دارد.
اهمیت منابع انسانی در سازمان همین‌جا خود را نشان می‌دهد که متخصصین منابع انسانی سازمان بتوانند هر یک از کارکنان را به خوبی بشناسند و نسبت به علایق و نیازهای افراد آگاه باشند.
اصلی‌ترین تکنیک‌های افزایش انگیزه کارکنان کدامند؟
با وجود تایید تاثیر فاکتورهای مادی، در این مطلب ما قصد داریم بر فاکتورهای شغلی و سازمانی انگیزش کارکنان در سازمان تمرکز کنیم، به دلیل این که اصولا افراد حقوق و پاداش را جزء عادی فرایند کاری می‌دانند. در واقع در پاسخ به سوال عوامل موثر بر فرسودگی شغلی چیست؟ صرفا به مشکلات مادی پرداخته نمی‌شود و ریشه این مشکل به موارد غیرمادی موثر بر انگیزه شغلی هم برمی‌گردد، بنابراین مهم‌ترین فاکتورهای موثر بر انگیزه شغلی را در ادامه توضیح می‌دهیم.
تشکر و قدردانی
قدردانی می‌تواند به صورت تشکر کلامی باشد یا با معرفی شخص به عنوان کارمند نمونه ماه یا با اهدای یک جایزه کوچک انجام شود. به هر حال برای افزایش انگیزش کارکنان در سازمان لازم است از افرادی که تخصص و مهارت دارند و برای انجام کار باکیفیت تلاش می‌کنند، تشکر کنید. با قدردانی از چنین افرادی به او و سایر کارکنان نشان می‌دهید ارزش آنان برای سازمان را درک می‌کنید و متوجه تلاش‌شان هستید. البته بهتر است روش قدردانی هم متناسب با هریک از کارمندان و نیاز و انتظارات او باشد. این موارد می‌تواند در انگیزش، مشارکت و رضایت شغلی موثر باشد.
فراهم کردن محیط کاری مناسب
کار در یک محیط پرانرژی، راحت و آرامش‌بخش تاثیر زیادی بر ایجاد انگیزش کارکنان در سازمان دارد، بنابراین لازم است محیط کار از هر نظر برای افراد مناسب باشد. برای مثال طراحی دکوراسیون داخلی در این زمینه مهم‌ترین نقش را دارد و متریال و رنگ‌ها باید متناسب با روحیه کارکنان طراحی و اجرا شوند.
بهتر است فضای کاری در نظر گرفته‌شده برای هر تیم منحصربه‌فرد باشد. در این صورت افراد یک تیم می‌توانند با کار کردن در کنار هم هماهنگی و بهره‌وری بالاتری داشته باشند. این مورد به‌خصوص در بهبود روحیه برای انجام کارهای تیمی تاثیر زیادی دارد. در کنار فضاهای کاری لازم است اتاق‌هایی هم برای استراحت ذهنی و جسمی افراد در نظر بگیرید. فضاهایی مانند اتاق استراحت، اتاق بازی، کافی شاپ، باشگاه ورزشی و مانند آن می‌تواند در افزایش انگیزه افراد تاثیر قابل‌توجهی داشته باشد.
همدلی و درک عاطفی
همدلی مدیر با کارکنان، محیط انگیزه‌بخشی برای کارکنان سازمان ایجاد می‌کند. سعی کنید به حالات روحی کارمندان‌تان توجه کنید. اگر متوجه شدید که فردی احساس خوبی ندارد یا دچار مشکل است، به دنبال گوش کردن و درک مشکل او باشید. با حل مشکلات افراد به آنان اطمینان خاطر می‌دهید که مورد توجه سازمان هستند و احساس خوب آن‌ها برای شما اهمیت دارد. حتی اگر قادر به حل مشکل هم نیستید، همدلی یا شنیدن می‌تواند تاثیر زیادی در افزایش انگیزش کارکنان در سازمان داشته باشد.
ارائه بازخورد مناسب
به طور کلی ارائه بازخورد صرف نظر از مثبت یا منفی بودن آن یکی از تکنیک‌های موثر انگیزشی برای کارکنان است. بازخورد موجب می‌شود تا کارکنان متوجه شوند عملکردشان در معرض قضاوت و ارزیابی است. البته لازم است به این نکته توجه کنید که بازخورد باید منصفانه باشد و در زمان مناسب ارائه شود. همچنین به افراد فرصت درس گرفتن از اشتباهات و جبران آن را بدهید. در ضمن در مورد بازخوردهای منفی و تنبیه توجه کنید که گوشزد کردن مداوم اشتباهات کوچک به‌خصوص در جمع می‌تواند موجب بی‌انگیزگی کارکنان شود.
تعریف هدف سازمان و همسویی با اهداف شخصی
لازم است کارکنان بدانند که هدف از استخدام و واگذاری وظایف به آنان چیست. در واقع این که کارکنان بدانند برای تحقق چه هدفی در سازمان در حال تلاش هستند، به آنان کمک می‌کند مشتاق‌تر، متعهدتر و با تمرکز بیشتری کار کنند. کارکنانی که در مورد اهداف سازمان و برنامه‌های آن آگاهی دارند، انگیزه شغلی و بهره‌وری بالاتری دارند که از احساس مالکیت آنان بر سازمان ناشی می‌شود. مهم‌تر از آن، اگر اهداف سازمان را به گونه‌ای تنظیم کنید که در جهت اهداف شخصی کارکنان باشد، بیشترین بهره‌وری حاصل می‌شود.
ارائه فرصت رشد و پیشرفت شغلی
یکی دیگر از تکنیک‌های ایجاد انگیزش کارکنان در سازمان، ایجاد فرصت‌های رشد و پیشرفت شغلی برای کارکنان است. چنین فرصتی به کارکنان نشان می‌دهد آینده آن‌ها برای سازمان اهمیت دارد و سازمان حاضر است برای پیشرفت آن‌ها سرمایه‌گذاری کند، همچنین به آن‌ها نشان می‌دهد که تلاش‌شان برای سازمان مهم است و تاثیر زیادی بر پیشرفت سازمان خواهد داشت. نمونه‌هایی از این موارد می‌تواند برنامه‌های مربی‌گری یا ارتقاء مهارت‌های جدید سازمانی باشد. در ضمن برنامه‌های چرخش شغلی یا ارتقاء عنوان شغلی طبق نتایج ارزیابی عملکرد هم در این زمینه مفید هستند.
توجه به آموزش کارکنان
آموزش کارکنان به معنای آموزش تخصص و دانش شغلی یا بهبود مهارت‌های نرم است. کارکنانی که در انجام وظایف خود از روش‌ها و فرآیندهای به‌روز جهانی آگاه باشند، در مقایسه با افرادی که مجبور هستند سال‌ها با دانش و مهارت قبلی خود کار کنند، انگیزه بیشتری برای انجام وظایف شغلی و حضور در سازمان دارند. به‌علاوه اجرای بهترین روش های آموزش کارکنان کمک می‌کند تا متوجه شوند سازمان برای وظیفه آن‌ها ارزش قائل است و حاضر است برای بهبود انجام آن هزینه کند.
دادن اختیار در کنار مسئولیت
یکی از روش‌های بهبود انگیزش کارکنان در سازمان کاهش کنترل‌های غیرضروری و دادن اختیار به آنان است. متناسب با تجربه و مهارت کارکنان به آنان در انجام وظایف شغلی اختیار بدهید. البته لازم است به طور کامل در مورد خط قرمزها و شرح وظایف شفاف‌سازی کنید، ولی به آن‌ها اجازه دهید به جای اجبار برای اطاعت در جزئیات، بخشی از وظایف‌شان را مطابق با نظرات شخصی و با خلاقیت انجام دهند. در این مسیر می‌توانید ایرادات آن‌ها را گوشزد کنید و با ارائه بازخورد مثبت، اعتمادبه‌نفس شخص را در تصمیم‌گیری بالا ببرید.
اجرای سبک مدیریت مشارکتی
اجرای سبک مدیریت مشارکتی نیز در انگیزش کارکنان در سازمان موثر است. در تصمیمات سازمانی نظرات کارکنان را هم جویا شوید و با در نظر گرفتن آن، سپس خودتان به‌عنوان مدیر تصمیم بگیرید؛ به‌خصوص در مورد تغییرات ابتدا از کارکنان نظرخواهی کنید و پس از تصمیم‌گیری، آن‌ها را در جریان قرار دهید. در این صورت کارکنان متوجه می‌شوند که به آنان به‌عنوان ابزار نگاه نمی‌کنید و نظراتشان برای شما و سازمان اهمیت دارد. البته این مشارکت نباید ظاهری باشد، بلکه باید در عمل نظرات سایرین را در زمان تصمیم‌گیری در نظر بگیرید و به ایده‌های آنان توجه کنید.
اعتماد کارکنان را جلب کنید
شفافیت و صداقت با کارکنان در جلب اعتماد آنان بیشترین نقش را دارد. مدیری که با کارکنان رابطه خوبی دارد و در فضایی صمیمانه با احترام و صداقت با آنان کار می‌کند، در تشویق آنان و انگیزه دادن برای تلاش بیشتر موفق‌تر است. در زمان بروز مشکلات با آنان صادق باشید و در کنار کارمندان‌تان تلاش کنید. همواره به قول‌هایی که می‌دهید عمل کنید. به‌عنوان الگوی سایرین مسئولیت‌های خود را با انگیزه انجام دهید. این کار موجب می‌شود تا آنان هم به شما اعتماد کنند و تلاش صادقانه خود در اختیار سازمان قرار دهند.
جمع‌بندی
در این مطلب در مورد اهمیت انگیزش کارکنان در سازمان و روش‌های مختلف ایجاد انگیزه صحبت کردیم. یک مدیر حرفه‌ای می‌تواند میزان انگیزه کارکنان را تشخیص دهد و روش‌های ایجاد انگیزه در هر کدام را به خوبی می‌شناسد. با توجه به این‌که میزان انگیزه افراد با عملکرد شغلی آن‌ها ارتباط مستقیم دارد، لازم است شرایط افزایش انگیزه در سازمان را فراهم کنید.
اهمیت این مورد به میزانی است که نه تنها موجب افزایش تلاش و انرژی افراد می‌شود، بلکه به شکوفایی استعدادها و بهبود مهارت‌های آنان هم کمک می‌کند. بنابراین سعی کنید با بهبود ارتباط دوستانه با کارکنان و اهمیت دادن به ارزش آنان، فضایی را فراهم کنید که همه در کنار هم امکان رشد داشته باشند.
