افزایش قدرت یادگیری مغز به عوامل مختلفی بستگی دارد که فراتر از ابزارها و منابع آموزشی است. تحقیقات اخیر نشان میدهند که ارتباط موثر بین معلم و دانش آموز، تمرکز بر فرایند یادگیری و حتی استفاده از روشهای سنتی مانند کتابهای چاپی تاثیر بهسزایی در تقویت توانایی شناختی دارند. این نتایج بر اهمیت ایجاد توازن بین روشهای دیجیتال و اصول یادگیری کلاسیک تاکید دارند و فرصتهای جدید برای بهینهسازی ظرفیتهای ذهنی انسان فراهم میکنند. در این مقاله قصد داریم تا با پاسخ به این سوال که چگونه قدرت یادگیری خود را افزایش دهیم به بررسی اهمیت این موضوع و تکنیکهای لازم برای افزایش قدرت مغز بپردازیم.
فهرست محتوا
Toggleاهمیت افزایش قدرت یادگیری مغز
تقویت مغز برای یادگیری بیشتر نهتنها عملکرد شناختی را بهبود میبخشد، بلکه باعث ارتقاء کیفیت زندگی میشود؛ به گونهای که دانشآموزان، دانشجویان، هنرجویان و فراگیران دورههای آموزشی که قدرت یادگیری مغزی بیشتری دارند، هنگام برگزاری کلاس آنلاین یا حضوری نیز عملکرد بهتری از خود نشان میدهند و راحتتر و سریعتر مطالب را یاد میگیرند. به جز این موارد، دلایل دیگری هم برای مهم شدن افزایش قدرت یادگیری مغز انسان وجود دارند که شامل موارد زیر هستند:
- کاهش زمان و انرژی مصرفی: بهبود توانایی یادگیری به شما کمک میکند که مفاهیم را سریعتر درک کنید، به همین دلیل زمان و انرژی کمتری را هم صرف یادگیری خواهید کرد.
- تشویق به مطالعه: با افزایش سرعت یادگیری، تمایل شما به مطالعه و یادگیری نیز بیشتر میشود، به طوری که فرایند یادگیری جذاب و لذتبخشی را تجربه خواهید کرد.
- حفظ بهتر اطلاعات: زمانی که اطلاعات را با توانایی بیشتری فرا میگیرید، احتمالا این اطلاعات برای طولانی مدت در ذهن شما باقی میمانند و دسترسی به آنها آسانتر میشود.
- افزایش خلاقیت: توانایی یادگیری بالا به شما کمک میکند تا از زوایای جدید به مسائل نگاه کنید و ایدههای خلاقانه ارائه دهید.
- بهبود مهارت حل مسئله: بالا رفتن میزان قدرت یادگیری مغز انسان به تحلیل موثرتر مسائل و پیدا کردن راهحلهای بهتر کمک میکند.
14 راهکار موثر برای افزایش قدرت یادگیری مغز
افزایش قدرت یادگیری مغز به تکنیکها و روشهای خاصی نیاز دارد که آگاهی از آنها ضروری است. برخی از این راهکارها مربوط به زمان مطالعه هستند و برخی را باید بهطور کلی در زندگی خود، اعمال کنید. با توجه به تعریف آموزش که به کسب مهارت و یادگیری اشاره دارد، باید قدرت مغز را هم برای این کار افزایش داد. در ادامه 14 راهکار را برای این که قدرت یادگیری را در مغز افزایش دهید، بیان میکنیم:
1) خواب کافی برای افزایش قدرت یادگیری مغز
خواب بهعنوان یکی از ارکان اساسی یادگیری و حافظه شناخته میشود. خواب عمیق نیز نقش کلیدی در تقویت ارتباطات عصبی ایجاد میکند. در یک شبانهروز خواب بهاندازه 7 الی 9 ساعت کافی است و چرتهای کوتاه (15 تا 30 دقیقه) در استراحتهای میان مطالعه میتوانند به بهبود تمرکز و یادآوری اطلاعات کمک قابل توجهی کنند.
از تاثیرات خواب کافی بر قدرت یادگیری مغز انسان میتوان به بهبود حافظه و توانایی یادآوری اشاره کرد. در صورتی که طبق مطالعات انجامشده، خواب ناکافی میتواند منجر به کاهش یادگیری، اختلال در تمرکز و افزایش استرس شود.
2) توجه بیشتر به مطالب دشوار هنگام مطالعه
توجه به چالشها و نقاط ضعف هنگام مطالعه، در افزایش قدرت یادگیری مغز اهمیت زیادی دارد. به این منظور بهتر است هنگام مطالعه، روی مطالب دشوار تمرکز کنید. طبق موقعیت ترتیبی، اطلاعات آغازی و پایانی یک متن آسانتر از مطالب میانی آن است؛ بنابراین برای یادگیری مطالب میانی، زمان بیشتری را در نظر بگیرید. در این راستا میتوانید از تکنیکهای خلاصهنویسی یا یادداشتبرداری استفاده کنید. با تمرین بیشتر روی مطالب دشوار میتوانید بر چالشهای یادآوری غلبه کنید و اطلاعات را بهتر در ذهن خود نگه دارید.
3) ایجاد ارتباط میان مطالب جدید و قدیمی
برقراری ارتباط بین اطلاعات جدید و قدیم به مغز این امکان را میدهد که اطلاعات جدید را در بستر اطلاعات قدیمی قرار دهد. هنگام یادگیری مطالب، به دنبال ارتباط بین آنها و اطلاعات قبلی باشید. به این منظور میتوانید از خود سوالاتی بپرسید که نشاندهنده این ارتباطات باشند، بهعنوان مثال چگونه این اطلاعات به یکدیگر مرتبط هستند؟ آیا میتوانم یک مثال از تجربههای خود بیاورم که این دو مفهوم را پیوند دهد؟ استفاده از این تکنیک نهتنها به تثبیت اطلاعات جدید کمک میکند، بلکه توانایی شما در یادآوری آنها را نیز بهبود میبخشد. با ایجاد ارتباطات معنادار، مغز شما میتواند بهراحتی به اطلاعات دسترسی پیدا کند.
4) توضیح دادن مطالب برای خود و تکرار آنها
توضیح و تکرار اطلاعات یکی از موثرترین روشها برای رمزگذاری مطالب در حافظه بلندمدت به شمار میآید. این فرایند به شما کمک میکند تا با افزایش قدرت یادگیری مغز خود، مفاهیم مهم را به خوبی درک کنید. به این منظور هنگام مطالعه، مطالب را به زبان ساده برای خود بازگو کنید، زیرا این کار باعث پردازش بهتر مطالب میشود.
یادداشتبرداری یا اشتراکگذاری مطالب با دوستان نیز یکی از این تکنیکها است که منجر به مرور مطالب و تثبیت آنها در ذهن میشود. با تکرار این فرایند، به انتقال اطلاعات از حافظه کوتاهمدت به حافظه بلندمدت کمک خواهید کرد و یادآوری اطلاعات برای شما آسانتر میشود.
5) افزایش قدرت یادگیری مغز با سازماندهی اطلاعات
طبق تحقیقات انجامشده، مغز اطلاعات را در دستهبندیهای مختلف سازماندهی میکند. این امر به این معنی است که اگر اطلاعات را بهصورت منظم و گروهبندیشده به مغز ارائه دهید، احتمال بهیادسپاری آنها بیشتر خواهد شد. برای سازماندهی اطلاعات سعی کنید اطلاعات مشابه را در قالب دستهها و گروهها قرار دهید. سازماندهی اطلاعات یکی از روشهایی است که در اولین مرحله از الگوی تدریس یادسپاری هم کاربرد دارد؛ روشی برای تدریس که علاوه بر عدم نیاز به بودجه و تجهیزات زیاد، باعث تقویت فعالیت حافظه هم میشود.
استفاده از نمودارها یا جداول بهترین گزینه برای گروهبندی مفاهیم هستند. علاوه بر آن میتوان از یادداشتبرداری، خلاصه یا استفاده از کلمات کلیدی نیز برای ایجاد ارتباط بین مطالب استفاده کرد. با سازماندهی اطلاعات، مغز شما میتواند دسترسی بهتری به این دادهها داشته باشد؛ همچنین شما یادگیری عمیق و ماندگارتری خواهید داشت.
6) مطالعه در طول ترم به جای مطالعهی شب قبل از امتحان
مطالعه مداوم و منظم به مغز فرصت میدهد تا اطلاعات را به طور کامل پردازش کند. استفاده از این تکنیک باعث میشود تا از استرس ناشی از مطالعه فشرده در شب امتحان جلوگیری کنید. به عبارتی به جای مطالعه در شب امتحان، یک برنامهریزی منظم برای مطالعه در طول ترم داشته باشید. به این منظور بهتر است با تقسیم مطالب به بخشهای کوچکتر، به طور مکرر آنها را مرور کنید.
این روش باعث میشود تا در روز امتحان با اعتمادبهنفس بیشتری حاضر شوید و به راحتی مطالب را در ذهن خود، یادآوری کنید؛ در حالی که مطالعه در شب امتحان علاوه بر کاهش کیفیت مطالعه، منجر به اضطراب و استرس میشود. بنابراین پیشنهاد میکنیم با استفاده از این تکنیک به افزایش قدرت یادگیری مغز به ویژه در زمان امتحان کمک کنید.
7) ایجاد تغییر در روال مطالعه
تغییر در روال مطالعه کمک میکند تا مغز از حالت یکنواختی خارج شود و با پردازش اطلاعات به شکلی جدید، افزایش قدرت یادگیری مغز اتفاق بیفتد. اگر عادت دارید در یک مکان خاص مطالعه کنید، دفعات بعد مکان مطالعه خود را تغییر دهید. همچنین اگر در زمان خاصی مطالعه میکنید، زمان آن را تغییر دهید و چند دقیقه ابتدایی را به مرور مطالعات قبلی خود اختصاص دهید. تغییر در زمان و مکان مطالعه میتواند انگیزه و توجه شما را افزایش دهد.
با تغییر روال مطالعه، مغز شما تحریک میشود و یادگیری جدید به شکل بهتری صورت میگیرد. این تنوع به بهبود حافظه بلندمدت کمک میکند و یادآوری مطالب را آسان میسازد. همچنین تغییر در روال مطالعه باعث میشود تا شما با انواع روش های یادگیری جدید آشنا شوید و تواناییهای خود را گسترش دهید.
8) بلند خواندن هنگام مطالعه
بلند خواندن مطالب میتواند به شکلگیری و ارتباطات بهتر بین مفاهیم کمک کند. هنگام مطالعه، مکانی خلوت را انتخاب کنید تا بتوانید بدون مزاحمت برای دیگران، مطالب را با صدای بلند بخوانید و به درک عمیقتری از مطلب برسید. همچنین میتوانید گروههای مطالعه با دوستان یا همکلاسیهای خود تشکیل دهید و با آنها بحث و تبادل نظر داشته باشید. با بلند خواندن مطالب، درک آنها بهتر خواهد شد. این روش باعث تثبیت بهتر اطلاعات و افزایش قدرت یادگیری مغز میشود.
9) تجسم کردن مفاهیم و افزایش قدرت یادگیری مغز
تجسم کردن مفاهیم به مغز کمک میکند تا اطلاعات را به صورت بصری درک کند. با ایجاد تصاویر ذهنی، ارتباط بین اطلاعات تقویت میشود؛ بنابراین سعی کنید که مفهوم مطالب را به تصویر بکشید و از تخیل خود برای خلق تصاویری واضح استفاده کنید. برای مفاهیم انتزاعی میتوانید از تصاویر ملموس کمک بگیرید. همچنین، استفاده از نمودارها یا نقشههای ذهنی نیز در این زمینه بسیار موثر خواهد بود. این تکنیک به مغز کمک میکند تا مفاهیم را به صورت پایدارتر ذخیره کند و یادآوری آنها آسانتر شود.
10) استفاده از یادیار و فلش کارت
فلش کارتها و یادیارها، ابزارهای مفیدی برای یادگیری و یادآوری اطلاعات هستند که به سازماندهی مطالب به صورت ساده و قابل فهم کمک فراوانی میکنند. برای تهیه یادیار میتوانید میان یک کلمه یا اصطلاح با یک مفهوم یا تصویر آشنا ارتباط برقرار کنید. به علاوه، میتوانید برای هر مفهوم یک شعر قافیهدار یا جوک بسازید تا یادآوری آن آسانتر شود.
در کنار یادیارها، شما میتوانید از فلش کارتها هم استفاده کنید که یک طرف سوال و طرف دیگر پاسخ باشد. استفاده از یادیارها و فلش کارتها به شما کمک میکنند تا اطلاعات را به شکل موثرتری حفظ کنید.
11) تمرکز کردن
تمرکز، نقش مهمی در فرایند افزایش قدرت یادگیری مغز دارد؛ بنابراین برای مطالعه، محیطی آرام و بدون حواسپرتی انتخاب کنید. از عواملی مثل موسیقی با صدای بلند، تلویزیون یا هرگونه صدای مزاحم فاصله بگیرید. اگر در محیط شلوغ هستید، سعی کنید زمانی را به تنهایی اختصاص دهید و از دیگران بخواهید که به شما در این امر کمک کنند. برای بهبود تمرکز میتوان از تکنیکهای دیگری مثل تنفس عمیق یا مدیتیشن نیز استفاده کرد.
با افزایش تمرکز، کیفیت یادگیری شما بهتر میشود و اطلاعات به راحتی در ذهن شما جای میگیرند. این تمرکز به شما کمک میکند تا جزئیات را بهتر به خاطر بسپارید. همچنین، تمرکز بالا میتواند به کاهش خطاهای یادآوری و افزایش دقت در اطلاعات کمک کند. آیا میدانید راه های افزایش تمرکز و یادگیری شامل چه مواردی هستند؟
12) عدم مطالعه هنگام خستگی
خستگی، تاثیرات منفی بر توانایی یادگیری و یادآوری اطلاعات میگذارد؛ بنابراین زمانی که مغز خسته است، تمرکز و کارایی آن کمتر میشود. برای افزایش قدرت یادگیری مغز، قبل از شروع به مطالعه مطمئن شوید که در شرایط روحی و جسمی مناسبی قرار دارید. اگر احساس خستگی دارید، بهتر است کمی استراحت کنید یا فعالیتهایی انجام دهید که موجب بازیابی انرژی و آرامش شما میشوند. همچنین توجه به خواب کافی کمک میکند که ذهن شما در بهترین حالت یادگیری باشد.
با جلوگیری از مطالعه در زمان خستگی، علاوه بر یادگیری بهتر در زمان مناسب، میتوانید از اتلاف زمان و انرژی خود جلوگیری کنید. این کار به شما کمک میکند تا نتایج بهتری از تلاشهای یادگیری خود به دست آورید و اطلاعات را به صورت موثرتری حفظ کنید.
13) داشتن پیش مطالعه قبل از شروع کلاسها
پیش مطالعه قبل از ورود به کلاس، به شما کمک میکند تا با مباحث جدید آشنا شوید و درک بهتری از موضوعات داشته باشید. قبل از هر جلسه درسی، مطالب مربوط به آن را مرور کنید. برای این کار میتوانید خواندن نکات کلیدی یا خلاصه مطالب را انجام دهید و سوالاتی را که ممکن است در کلاس مطرح شوند، آماده کنید. این کار علاوه بر آمادگی فعالیت در کلاس، به شما در افزایش قدرت یادگیری مغز، سرعت یادگیری و درک موثر نیز کمک فراوانی میکند.
14) انجام بازیهایی برای ورزش مغز
تمرینات ورزشی برای مغز در افزایش کارایی و بهبود سرعت عمل آن نقش بهسزایی دارند. ورزشهای مغز بسیار متنوع هستند که در ادامه برخی از آنها را معرفی خواهیم کرد:
- تکراریها را پیدا کن: در این بازی، تصویرهایی را مشاهده میکنید که اشکال تکراری در آنها وجود دارند. با تمرکز بر پیدا کردن اشکال تکراری میتوانید مهارتهای بصری و دقت خود را بهبود ببخشید.
- معکوسشماری: این روش شامل شمردن اعداد مثلا از 200 به شکل معکوس است. این تمرین باعث تقویت پویایی ذهن میشود و در صورت تکرار، اشتباهات شما را کاهش میدهد.
- داستان 7 کلمهای: در این تمرین باید تنها با 7 کلمه، یک داستان بسازید. این چالش ذهنی باعث میشود تا شما بتوانید خلاقیت و تفکر انتقادی خود را تقویت کنید.
با استمرار در انجام این بازیها، میتوان در مدت زمانی کوتاه به بهبود شگفتانگیزی در عملکرد مغز رسید. اگر چه این تمرینات در ابتدا شاید کمی دشوار باشند بهخصوص برای بچهها در سنین پایینتر؛ اما با گذشت زمان و تمرین مستمر بسیار ساده و کاربردی خواهند بود.
سخن پایانی
افزایش قدرت یادگیری مغز نیازمند استفاده از تکنیکها و روشهای موثر است که به به یادآوری و درک بهتر اطلاعات کمک قابل توجهی میکند. با ایجاد عادات مثبت مانند مطالعه منظم، تجسم مفاهیم و استفاده از ابزارهای یادآوری میتوان توانایی شناختی را تقویت کرد. همچنین، توجه به شرایط روحی و جسمی نقش مهمی در کیفیت یادگیری دارد. با پیروی از اصول ذکرشده در این مقاله میتوانید به یادگیری عمیق و موثرتری دست یابید که در دراز مدت نتایج بهتری به همراه خواهد داشت.