برای این که کارمندان در بخش‌های مختلف سازمان بتوانند ارتباط موثری با هم برقرار کنند، باید رفتار سازمانی را آموزش ببینند. اما رفتار سازمانی چیست؟ آیا همه کارمندان موظف به یادگیری آن هستند؟ اصلا رفتار سازمانی چه اهمیتی دارد و چرا باید به آن توجه کرد؟ این‌ها تمام سوالاتی هستند که در ادامه قرار است به آن‌ها پاسخ دهیم؛ اما قبل از آن باید بدانیم که افراد به دلیل تجربه‌های زیستی متفاوت هیچ‌گاه به طور یکسان رفتار نمی‌کنند! البته با در نظر گرفتن تمام تفاوت‌ها، کارکنان می‌توانند با یادگیری مهارت های ارتباطی در کنار یکدیگر کار‌ها را پیش برده و به توسعه فردی و پیشرفت سازمان کمک کنند. در این مطلب از الوکام، پلتفرم برگزاری کلاس آنلاین، همراه ما باشید تا همه چیز را درباره رفتار سازمانی بدانید.
اگر می‌خواهید بدانید که رفتار سازمانی چیست در پاسخ باید بگوییم که این مفهوم با وجود تعریف ساده، کاربرد‌های پیچیده‌ای دارد و برای سازمان خیلی مهم است. در واقع رفتار سازمانی به نحوه تعامل انسان‌ها در محیط کار مربوط می‌شود. البته به دلیل پیچیدگی ذهن انسان گاهی تحلیل رفتار اعضای سازمان کمی سخت و حتی غیر ممکن می‌شود!
هر انسانی با توجه به محل زندگی و فرهنگی که با آن بزرگ شده، یک سری افکار و عقاید خاص دارد، بنابراین خیلی طبیعی است که در مکان‌های مختلف، رفتار‌های متفاوتی از افراد سر بزند. برای مثال ممکن است یک نفر در مقایسه با همسر و فرزندانش، رفتار بسیار متفاوتی با کارفرما داشته باشد یا این که یک کارمند در همان سازمان با همکاران آقا و خانم متفاوت رفتار کند. شاید هم با کسانی که همشهری او هستند بتواند ارتباط موثرتری برقرار کرده و با آن‌ها صمیمی‌تر شود. با توجه به این مثال‌ها می‌توان متوجه شد که رفتار سازمانی به عوامل متعددی بستگی دارد، بنابراین کسی که می‌خواهد بداند رفتار سازمانی چیست باید از مطالعه رفتار افراد در علوم اجتماعی و روانشناسی کمک بگیرد.
رفتار سازمانی چه اهمیتی دارد؟
پیشرفت سازمان به فعالیت اعضای آن بستگی دارد، اما گاهی مدیریت افرادی که طرز فکر متفاوتی دارند، کمی سخت به نظر می‌رسد. سوال این‌جاست که چالش‌های رفتار سازمانی چیست؟ یکی از چالش‌ها این است که مدیر بتواند از فرهنگ‌ها و شخصیت‌های منحصربهفرد اعضا در جهت پیشبرد اهداف سازمان استفاده کند، بنابراین اصول رفتار سازمانی باید از همان ابتدا به‌عنوان قانون به اعضا گوشزد شود. برای اعضای جدید هم با برگزاری جلسات آموزشی به آن‌ها آموزش داده می‌شود تا بتوانند با رعایت اصول رفتار صحیح، بدون مشکل با دیگران همکاری کنند.
اگر شما هم قصد آموزش رفتار در سازمان به اعضای قدیمی و همکاران جدید را دارید، بهتر است از آموزش‌های آنلاین کمک بگیرید. با برگزاری جلسه آنلاین همه افراد می‌توانند بدون هیچ مشکلی در این کلاس‌ها حاضر شوند. همچنین الوکام، پلتفرمی است که می‌توان جلسات آموزشی آنلاین را در آن با قابلیت‌های متنوعی برگزار کرد.
رفتار سازمانی با چه اهدافی انجام می‌شود؟
اکنون که می‌دانیم رفتار سازمانی چیست باید با اهداف آن هم آشنا شویم. ابتدا برای تشکیل تیم‌های مختلف در سازمان باید بدانیم که چه افرادی با چه تخصص‌هایی را استخدام کنیم؛ بعد به‌عنوان مدیر باید نحوه رفتار با کارمندان را یاد بگیریم تا بتوانیم با هدایت و کنترل آن‌ها تمام فعالیت‌های سازمان را با نظم و در یک شرایط کاملا ایده‌آل اجرایی کنیم. در گام بعد از طریق آموزش رفتار سازمانی به کارکنان، آن‌ها را به سوی اهداف برنامه‌ریزی‌شده سوق دهیم.
اگر یک مدیر به وضوح اصول رفتاری در یک سازمان را مشخص نکند، رفتار سازمانی خود به خود توسط کارکنان سازمان شکل می‌گیرد، چرا که این موضوع جدایی‌ناپذیری در هر سازمانی است. آن وقت ممکن است این رفتارها به دلیل عدم مطابقت با ارزش‌های سازمان باعث نارضایتی مدیران شود. به طور کلی در پاسخ به این سوال که اهداف رفتار سازمانی چیست باید موارد زیر را نام برد:
کنترل رفتار
آیا می‌دانید مهم‌ترین هدف رفتار سازمانی چیست؟ بدون شک در این موضوع، کنترل رفتار حرف اول را می‌زند! برای رسیدن به این هدف، کارکنان باید هوش هیجانی بالایی داشته باشند؛ اما هوش هیجانی چیست؟ هوش هیجانی به توانایی کنترل رفتار در شرایط و موقعیت‌های مختلف گفته می‌شود، بنابراین هر عضو بدون هیچ اصطکاکی به وظایف خود عمل کرده و از طریق همکاری با کارکنان دیگر باعث پیشبرد اهداف سازمان می‌شود.
پیش‌بینی رفتارها
اگر می‌خواهید رفتار‌های غیرقابل پیش‌بینی در سازمان کم‌تر شود، آن وقت باید رفتار کارکنان به طور دقیق مطابق با ارزش‌های سازمان و برنامه‌ریزی‌های مدیر باشد. با حاکم بودن رفتار سازمانی در مجموعه، مدیر شناخت خوبی از کارکنان پیدا کرده و می‌تواند تمام فعالیت‌های آن‌ها را پیش‌بینی کند. برای مثال فرض کنید مدیر سازمان قصد اضافه کردن چند عضو جدید به تیم را دارد، در این شرایط احتمالا به خوبی می‌داند که کارکنان قدیمی چگونه با نیروهای جدید رفتار می‌کنند.
افزایش بازدهی و ارتقای عملکرد
با استفاده از رفتار و فرهنگ سازمانی می‌توانید کارکنان را کنترل کنید و با افزایش بازدهی عملکرد اعضا باعث پیشرفت سازمان شوید. این، مهم‌ترین دلیل اهمیت رفتار سازمانی است. برای مثال اگر می‌خواهید در سازمان کار‌ها با نظم و در موعد مقرر انجام شوند، باید محیطی را فراهم کنید که در آن تمام اعضا در طی یک مدت زمان مشخص مشغول انجام وظایف خود هستند و با تمرکز روی کارشان، به حاشیه نمی‌روند. البته بعد از پایان وقت کاری یا در زمان‌های استراحت می‌توانند با هم گفت‌وگو داشته باشند و یک ارتباط موثر برقرار کنند.
توجیه فعالیت‌ها
وقتی دلیل انجام کاری را بدانیم می‌پذیریم که چرا و چطور باید آن را انجام دهیم، اما اگر دلیل موجهی برای کار خود نداشته باشیم، آن وقت دچار اهمال‌کاری می‌شویم.
رفتار سازمانی در ابعاد مختلف
در پاسخ به این سوال که ابعاد رفتار سازمانی چیست باید بگوییم که این رفتار از ۳ بعد فردی، گروهی و سازمانی تشکیل می‌شود. بُعد فردی تحت تاثیر شخصیت، بُعد گروهی تحت تاثیر تعاملات بین اعضای گروه و بعد سازمانی تحت تاثیر فرهنگ سازمانی قرار می‌گیرد:
بُعد فردی
بسیاری از تفاوت‌های رفتاری افراد در سازمان تحت تاثیر شخصیت متفاوت کارکنان است. درون‌گرایی یا برون‌گرایی، برتری‌طلب بودن یا مهرطلب بودن، گوشه‌گیری یا اجتماعی بودن، همه و همه از جمله ابعاد فردی شخصیت هستند که بر نوع رفتار فرد با کارکنان دیگر تاثیر می‌گذارند. برای تعامل سازنده افراد با یکدیگر مدیر باید یک محیط پویا و امیدبخش برای تمام اعضای تیم به وجود بیاورد.
بُعد گروهی
بعد گروهی در مقایسه با بعد فردی گسترده‌تر بوده و نسبت به جنبه سازمانی محدودیت‌های بیش‌تری دارد. کارکنان یک سازمان باید بتوانند با اعضای تیم خود، همکاری صمیمانه برقرار کنند. در این‌جا آموزش مهارت‌های ارتباطی می‌تواند کمک بزرگی به کارکنان کند تا بتوانند ارتباط موثرتری با سایر همکاران خود در تیم داشته باشند.
بُعد سازمانی
بُعد سازمانی این رفتار مربوط به ارتباط کارکنان با مدیران، ارتباط مدیران با کارکنان و ارتباط اعضای تیم‌های مختلف با یکدیگر است. با آموزش اصول رفتار صحیح در بعد سازمانی به‌صورت ناخودآگاه، ابعاد فردی و گروهی هم تحت تاثیر قرار می‌گیرند. بدین ترتیب در صورت عدم حضور مدیران در مجموعه باز هم کارکنان مطابق با ارزش‌های سازمانی رفتار می‌کنند.
انواع مدل‌های رفتار سازمانی
اکنون ممکن است این سوال برایتان پیش آمده باشد که آشنایی با انواع رفتار سازمانی چه ضرورتی دارد؟ در واقع بررسی این موضوع باعث می‌شود با ارائه راهبرد‌های مفید، بازدهی عملکرد کارکنان برای پیشبرد اهداف سازمان بیشتر شود. مدل‌های مختلف رفتار سازمانی در مدیریت عبارتند از:
مدل استبدادی
در این مدل، مدیر در جایگاه یک فرمانده، با کارکنان خود مثل زیردستانش رفتار می‌کند. عواقب نافرمانی از دستور ریاست هم کسر از حقوق و حتی اخراج است! در مدل استبدادی کارکنان تنها به مدیر وفادار هستند، نه به مجموعه.
مدل مشارکتی
در این مدل رفتار سازمانی، مدیر مجموعه مثل یک مربی، کارکنان را برای پیشبرد اهداف سازمان راهنمایی می‌کند. مزیت مدل مشارکتی تقسیم قدرت بین افراد سازمان و افزایش وفاداری و روحیه مسئولیت‌پذیری آن‌ها است.
مدل مراقبتی
در این مدل رفتار سازمانی مدیر با ارائه مزایایی مثل بیمه، طرح بازنشستگی و… از نیاز‌های شخصی کارکنان مراقبت می‌کند. در مدل مراقبتی بیشتر کارکنان به سازمان و اهداف آن وفادار هستند.
مدل سیستمی
در مدل سیستمی رفتار سازمانی، فرهنگ‌های سازمانی مثبت‌گرا در مجموعه حاکم هستند که علاوه بر ایجاد دلگرمی برای کارکنان، خاصیت چالش‌برانگیزی دارد و باعث افزایش بهره‌وری سازمان می‌شود.
مدل حمایتی
اگر برایتان سوال پیش آمده که بهترین مدل رفتار سازمانی چیست باید بگوییم که پاسخ، مدل حمایتی است. در این مدل رفتار سازمانی، مدیر مجموعه در تلاش است تا با شناسایی عوامل انگیزش کارکنان در سازمان باعث بهبود عملکرد آن‌ها شود. بدین ترتیب کارکنان با رسیدن به اهدافی مثل کسب مهارت‌های جدید یا ترفیع جایگاه، نسبت به شغل خود احساس رضایت می‌کنند.
رفتار سازمانی چه تاثیری بر کسب‌و‌کار‌ها می‌گذارد؟
کاربرد رفتار سازمانی در سازمانها مربوط به تاثیر فوق‌العاده آن برای کمک به ایجاد تیم‌های حرفه‌ای و رسیدن به بازدهی بالا است. مدیران با تمرکز بر رفتار سازمانی می‌توانند باعث ایجاد تعهد کارکنان و برقراری ارتباط موثر اعضای مجموعه با یکدیگر شوند. همچنین می‌توانند سطح رضایت شغلی کارکنان را افزایش داده و به آن‌ها انگیزه بیش‌تری دهند. در واقع رفتار سازمانی قوی، سطح استرس فرد را کاهش داده و از طریق ایجاد سازگاری با سازمان، باعث احساس شادی در محیط کار می‌شود، بنابراین تاثیر زیادی بر بهبود عملکرد کارکنان و افزایش بازدهی سازمان دارد.
چه موانعی برای اثربخشی رفتار سازمانی وجود دارند؟
برای پیشبرد کار‌ها در یک سازمان به بهترین نحو، باید ارتباط موثری بین تمام کارکنان شکل بگیرد. البته در این راه موانعی هم وجود دارد که اثربخشی رفتار سازمانی را کاهش می‌دهد. برخی از این موانع عبارتند از:
- عدم درک متقابل
- پیش‌داوری و قضاوت
- عدم تساوی میان کارکنان
- شایعه‌پراکنی و دید منفی به مدیران
- امید نداشتن به رشد و ارتقای سازمان
- حمایت نشدن کارکنان توسط مدیر سازمان
- وجود اختلافات شدید در عقاید سیاسی، مذهبی و…
- آسیب‌های اجتماعی از جمله اعتیاد به مواد مخدر، الکل و…
- حس منفی نسبت به سازمان و عدم وجود احساسات مثبت و سازنده
- عدم توجه به ظرفیت‌ها، توانایی‌ها و سطح خلاقیت افراد
از آن‌جایی که منابع انسانی اصلی‌ترین بخش یک سازمان در برخورد با کارکنان قدیمی و جدید است، این بخش از سازمان وظیفه دارد به فکر راهکارهایی برای حل موانع رفتار سازمانی باشد. همچنین در صورت نیاز، علاوه بر کارکنان به مدیران یک سازمان هم آموزش‌های لازم را بدهند. آیا از چالش های منابع انسانی اطلاع دارید و می‌دانید باید چگونه آن‌ها را حل کرد؟
عوامل موثر بر رفتار سازمانی
در ادامه با پاسخ به این سوال که عوامل موثر بر رفتار سازمانی چیست به شما کمک می‌کنیم به‌عنوان یک کارفرما باعث بهبود عملکرد کارکنان و افزایش بازدهی سازمان شوید.
ارزش‌های فردی کارکنان
رفتار کارکنان مطابق با ارزش‌های فردی آن‌ها بوده و بر اساس تجربیاتشان شکل می‌گیرد. به‌عنوان مدیر سازمان باید بدانید که شغل و حیطه کاری افراد باید با ارزش‌های آن‌ها همخوانی داشته باشد تا میزان تعهد به رفتار سازمانی بیشتر شود.
تفاوت‌های دموگرافیک افراد
عواملی مانند جنسیت، نژاد، سن، گرایش‌های مذهبی و سطح تحصیلات از عوامل موثر بر بعد فردی رفتار سازمانی هستند. تفاوت در این عوامل به‌عنوان تفاوت‌های دموگرافیک شناخته می‌شود که به رشد سازمان هم کمک می‌کند. در نقطه مقابل، با شباهت زیاد میان این عوامل، افراد مختلف یک سازمان بدون هیچ فکری یکدیگر را تایید می‌کنند و هیچ شخصی به چالش کشیده نمی‌شود.
محیط سازمان
محیط سازمانی که فرد در آن قرار گرفته روی رفتار‌هایش تاثیر‌گذار است. از طرفی در صورت درک سطحی از محیط به دلیل ایجاد تصورات غلط، احتمال بروز رفتار‌های اشتباه زیاد می‌شود. بنابراین باید به تفاوت‌های فضای کار تیم‌های مختلف و جو حاکم بر آن‌ها توجه شود.
فرهنگ سازمان
فرهنگ سازمانی متشکل از ارزش‌ها و باور‌های مشترک اعضای سازمان است که روی رفتار کارکنان تاثیر می‌گذارد. این فرهنگ نشات‌گرفته از رفتار مدیران بوده و نقش مهمی در شکست‌ها و موفقیت‌های سازمان دارد.
مدیریت رفتار سازمانی به چه معناست؟
اکنون اگر این سوال برایتان پیش آمده که مدیریت رفتار سازمانی چیست باید بگوییم که این رشته علمی و مهندسی به تحلیل رفتار و عملکرد کارکنان در سازمان مربوط می‌شود. در واقع هدف این است با مدیریت رفتار، عملکرد و کارایی سازمان از طریق تاثیرگذاری بر رفتار کارکنان بهبود پیدا کند. بنابراین باید از اصول مهم رهبری، تیم‌سازی، انگیزش، ارتباطات، تصمیم‌گیری، اعتماد سازمانی، تغییرات سازمانی و مدیریت تنش‌های کاری کمک گرفت تا رفتار‌های سازنده و رضایت شغلی کارکنان بیشتر شود. در واقع مدیریت رفتار سازمانی مربوط به مطالعه موارد زیر است:
- مدیریت تغییر
- کنترل کیفیت و بهره‌وری
- تحلیل‌های مالی و اقتصادی
- تحلیل ساختار و فرآیند‌های سازمانی و…
مهم‌ترین نکات برای مدیریت رفتار سازمانی
مدیریت رفتار سازمانی با تمرکز بر ارتقاء کارایی و عملکرد سازمان به ایجاد محیط کاری سالم و بهبود تعاملات کارکنان اهمیت زیادی می‌دهد. بنابراین با استفاده از نکات مهم مدیریت رفتار سازمانی می‌توان به پیشرفت‌ها و موفقیت‌های بسیاری رسید. مدیریت تغییر، توسعه مهارت‌ها، بهبود عملکرد و کارایی، افزایش انگیزه و تعهد و تعلق سازمانی، برقراری تعاملات مثبت، بهبود فرهنگ سازمانی و ایجاد روحیه کاری سالم از مهم‌ترین نکات برای مدیریت رفتار سازمانی هستند.
سخن پایانی
در این مقاله بررسی کردیم که رفتار سازمانی چیست و چرا اهمیت دارد. همان‌طور که گفتیم هر فرد با یک سری افکار و عقاید منحصربهفرد بزرگ شده و تفاوت‌های میان کارکنان سازمان غیرقابل‌انکار است. برای استفاده از تفاوت‌های فردی در جهت پیشبرد اهداف سازمان، مشخص کردن اصول رفتار سازمانی و آموزش دقیق آن‌ها به کارکنان اهمیت زیادی دارد. شما می‌توانید برای آموزش در هر مرحله به کارکنان سازمان خود، از روش‌های مختلف آموزش آنلاین کمک بگیرید. برای آموزش آنلاین هم نیازی به نصب نرم‌افزارهای کرکی با احتمال آلودگی به ویروس نیست، بلکه می‌توانید از سرویس‌های پلتفرم ایرانی مثل الوکام استفاده کنید و با قابلیت‌های متنوعی مانند امکان پخش فایل، ثبت حضور کارکنان، قابلیت ضبط رویداد بدون نصب نرم‌افزار اضافی و… به‌صورت آنلاین آموزش دهید. برای کسب اطلاعات بیشتر و برگزاری جلسات و رویدادهای آنلاین از طریق راه‌های ارتباطی با تیم پشتیبانی الوکام در ارتباط باشید.
