موفقیت در یک موقعیت شغلی و پیشرفت در آن، علاوه بر دانش، تجربه، سرمایه و غیره به یک عامل دیگر نیز بستگی دارد و آن مسیر شغلی هدفمند و درست است. این مسیر است که تعیین می‌کند تا رسیدن به تصویر ایده‌آل در شغل و محیط کاری‌تان از چه ایستگاه‌هایی باید عبور کنید. ترسیم این مسیر، بستگی زیادی به خود فرد دارد؛ اما بهتر است از تخصص مشاوران این حوزه نیز استفاده شود.
اما مسیر شغلی چیست؟ چگونه می‌توان آن را ترسیم کرد؟ این دو سوالاتی هستند که در این مقاله قصد داریم به آن‌ها پاسخ دهیم. اگر موفقیت و پیشرفت شغلی را در ذهنتان می‌پرورانید، مطالعه این مقاله در رسیدن به این هدف شما را یاری دهد.
به‌طور خلاصه، مسیر شغلی که از آن به‌عنوان کارراهه نیز یاد می‌شود، یک برنامه بلندمدت است که پرداختن به فعالیت‌های خاصی را تا زمان رسیدن به موقعیت شغلی مطلوب، شامل می‌شود. این فعالیت‌ها می‌توانند شامل تحصیل، شرکت در دوره، کسب تجربه از طرق مختلف و حتی امتحان کردن مشاغل مرتبط باشند. به‌طورکلی، دو نوع مسیر شغلی وجود دارد که در ادامه هریک را مختصرا شرح می‌دهیم.
مسیر شغلی سازمانی
در کارراهه سازمانی، فرد با تکیه بر توسعه مهارت‌های فردی، پیشرفت سازمانی و مرحله‌به‌مرحله را هدف شغلی خود قرار می‌دهد. این مسیر برای افرادی که شغل‌های مدیریتی را برای خود مناسب می‌دانند، مناسب است. بسیاری از سازمان‌ها پیش مسیر پیشرفت شغلی را برای کارکنان خود تنظیم و ترسیم کرده‌اند. در این صورت، مدیر مستقیم افراد به آن‌ها به‌منظور پیشرفت شغلی‌اش کمک می‌کند. در این مسیر، ممکن است لازم باشد که هریک از اهداف کوتاه‌مدت زیر را پشت سر بگذارید:
- شرکت در پروژه‌های خاص
- گذراندن دوره‌های آنلاین و کسب گواهینامه‌های لازم
- گذراندن دوره‌های توسعه فردی
- مربیگری دیگر همکاران
- کار کردن به جای دیگر همکاران
- تقویت مهارت تصمیم‌گیری
- تقویت یادگیری
لازم به ذکر است که بسیاری از سازمان‌ها با برگزاری دوره‌های آنلاین به کارکنان خود در تحقق این اهداف کمک می‌کنند. اتفاقی که به مدد پلتفرم‌ها و نرم‌افزارهای آموزش مجازی مانند الوکام و غیره میسر شده است.
مسیر شغلی شخصی
برخلاف کارراهه سازمانی، مسیر شغلی شخصی را خود فرد و نه سازمانی که تابع آن است طرح‌ریزی و برنامه‌ریزی می‌کند. در این مسیر، داشتن دانش شخصی می‌تواند بسیار مؤثر باشد؛ اما بهتر است این کار را با مشاوره افراد و شرکت‌های تخصصی در این زمینه انجام دهید.
مسیر شغلی شخصی برای افرادی که رؤیای بنیان گذاردن کارآفرینی را در سر دارند، یک روش مناسب است. از مزایای آن، آزادی عمل بیشتر و عدم محدودیت به برنامه‌های سازمان و از دشواری‌هایش نیز ارزیابی دقیق و بی‌طرفانه است. ترسیم کارراهه فردی با تعیین لیستی از علاقه‌مندی‌ها آغاز می‌شود. پس‌ازآن باید تعیین کنید که کدام‌یک، پتانسیل بیشتری برای تبدیل‌شدن به شغل یا کسب‌وکار شما در آینده را دارند.
همچنین اگر به فکر کار کردن برای دیگران هستید باید بتوانید بسنجید که کدام صنایع به علایق و استعدادهای شما نیاز دارند. به‌عنوان‌مثال، علاقه به مراقبت‌های بهداشتی می‌تواند شما را به سمت سازمان‌های ارائه‌دهنده خدمات درمانی و مشاغل موجود در آن‌ها ببرد.
مانند مسیر شغلی سازمانی در این مسیر نیز توسعه فردی و تقویت مهارت یادگیری بسیار مهم هستند. برای موفقیت در این راه باید ارزیابی‌هایی برای خود ترتیب ببینید. در این راستا، برخی نرم‌افزارهای توسعه فردی می‌توانند به شما کمک کنند. همچنین نقش متاورس در آموزش و یادگیری را دست کم نگیرید؛ زیرا در این مسیر کمک بزرگی به شما می‌کند.
هفت مرحله ساختن مسیر شغلی
اما روش طراحی مسیر شغلی چیست؟ متدهای مختلفی برای این کار وجود دارند که آن‌ها عبارت‌اند از:
- دانش‌محور یا Knowledge Based
- مهارت‌محور یا Skill Based
- کارآفرین‌محور یا Entrepreneur Based
- فریلنس (Freelance) محور
مشخص است که هدف شما و زمینه کاری‌تان در انتخاب روش طراحی مسیر شغلی ، مؤثر است. بااین‌حال، این متدها همگی در برخی اصول با یکدیگر مشترک هستند. در ادامه هفت گام اساسی مشترک در ساختن کارراهه را مرور می‌کنیم.
شناسایی موقعیت ها
پیش از هر چیز باید موقعیت‌های شغلی را که با استعدادها، علایق، ارزش‌ها و ویژگی‌های فردی شما سازگار هستند، شناسایی کنید. این موقعیت‌ها می‌توانند فرصت‌های سازمانی یا فرصت‌های شغلی آزاد باشند. شرکت در دوره‌های کارآموزی، کارگاه‌های آشنایی با کسب‌وکارها، مشاوره با مشاوران شغلی و غیره در این زمینه می‌توانند مفید باشند.
اولویت بندی
در مرحله بعد از طراحی مسیر شغلی باید بتوانید لیست مشاغل شغلی امکان‌پذیر برای خود را غربالگری کنید. در این مرحله نیز علایق و استعدادها، موقعیت اجتماعی شغل‌ها، درآمد و چالش‌های آن‌ها و حتی شرایط خانوادگی شما می‌توانند اثرگذار باشند.
تشخیص موقعیت فعلی
در این مرحله باید بتوانید موقعیت فعلی خود را نسبت به موقعیت‌های شغلی که به‌عنوان هدف برای خود تعیین کرده‌اید، بسنجید. چقدر تا رسیدن به مهارت‌های موردنیاز برای تصدی آن مشاغل فاصله دارید؟ چه مهارت‌هایی را باید در خود تقویت کنید؟
توجه به عوامل دیگر
علاوه بر علاقه‌مندی، استعدادها و خلاصه شرایط شخصی‌تان باید به عوامل دیگری مانند تقاضا برای آن شغل، مدارک موردنیاز، شرایط مالی‌تان و خلاصه موانع بر سر راهتان نیز توجه کنید. با توجه به همه این عوامل، ریسک در نظر گرفتن آن شغل به‌عنوان هدف مسیر شغلی ، تعیین می‌شود.
انتخاب شغل
با توجه به مراحل قبلی، دست به انتخاب از میان گزینه‌های خود بزنید. مسیر دستیابی به برخی مشاغل می‌تواند در مراحل اولیه شبیه به یکدیگر باشد. چنین مسیری ریسک کمتری دارد؛ اما محدود شدن به یک یا دو گزینه نیز می‌تواند سبب سرعت و تمرکز بیشتر شود.
برنامه ریزی
در برنامه‌ریزی برای طی مسیر شغلی خود به روش SMART عمل کنید. این روش، شامل تعیین اهداف کوتاه و بلندمدت در طول مسیر با توجه به پنج فاکتور زیر است:
- خاص (Specific)
- قابل‌اندازه‌گیری (Measurable)
- قابل‌دستیابی (Attainable)
- مرتبط با هدف نهایی (Relevant)
- زمانمند (Time bound)
این برنامه‌ریزی را منعطف؛ اما منسجم انجام دهید.
مشاوره
همان‌طور که در طول مقاله اشاره کردیم، بهتر است برنامه خود برای طی مسیر شغلی‌تان را با یک مشاور در میان بگذارید. مشاور حرفه‌ای می‌تواند ایرادات و نقاط مغفول آن را شناسایی کرده و حتی شما را از فرصت‌ها و امکاناتی مطلع کند که از آن‌ها بی‌خبر بودید.
طراحی مسیر شغلی یا کارراهه یکی از اصلی‌ترین اقداماتی است که برای دستیابی به اهداف کاری باید انجام شود. این مسیر به دو دسته سازمانی و فردی تقسیم می‌شود که فرد می‌تواند بسته شغل موردنظرش، یکی از آن‌ها انتخاب کند. برنامه‌ریزی برای طی این مسیر شغلی نیز شامل هفت مرحله کلی است که در این مقاله آن‌ها را مرور کردیم.
