شغل یکی از دغدغههای اصلی بسیاری از انسانهاست. دغدغهای که هم منبع کسب درآمد را مشخص میکند و هم به بسیاری از نیازهای درونی انسان مانند نیاز به ابراز شدن و فعالیت را پاسخ میدهد. اما هر انسانی به دلیل محدودیتها، امکانات و علایقش هر شغلی را نمیتواند انتخاب کند. بنابراین نهفقط مسئلهی شغل؛ بلکه مسئلهی شغل مناسب مطرح میشود. موضوعی که در این مقاله به آن خواهیم پرداخت.
اما پیش از آنکه از خود بپرسیم چه شغلی برای من مناسب است؟ باید به این سوال پاسخ دهیم که من چه ویژگیهایی دارم؟ علایق و مهارتهایم کدام هستند؟ چه امکانات و انتظاراتی از یک شغل دارم؟ پاسخ به این سوالات درحقیقت نوعی خودشناسی یا کشف خود است که طبیعتا بسیاری از گزینهها را به نفع دیگر مشاغل کنار میزنند. در این مقاله با هدف ارائهی یک راهنمای یافتن شغل مناسب جامع به این سوالات پاسخ داده و بسیاری نکات دیگر را دراینباره مطرح میکنیم. با ما همراه شده و در پایان به فعالیت کاری موردعلاقهتان نزدیکتر شوید.
فهرست محتوا
Toggleشناسایی علایق؛ اولین شرط یافتن شغل مناسب
در هر کتاب، فایل سخنرانی، دورهی آموزشی یا هر مقالهی اینترنتی با موضوع راهنمای انتخاب شغل مناسب، سرفصلی به نام کشف علایق دیده میشود. پیش از هرچیز باید آنچه را کشف کنید که شما را به سوی خود میکشد. در کشف علاقهمندیهایتان در ابتدا، لازم نیست به پتانسیلهای شغلی آنها فکر کنید. بهعنوان مثال اگر به سفر، مطالعه یا حتی انجام ورزشی خاص علاقه دارید آنها را نیز در لیست خود بیاورید.
پاسخ به چند سوال سادهی زیر میتوانند علایق شما را شفافتر نشان دهد:
- در وقت آزادم به انجام چه کارهایی علاقه دارم؟
- کدام کار است که هنگامی که به آن مشغول هستم گذر زمان را متوجه نمیشوم و یا کمتر احساس خستگی میکنم؟
- انجام چه کاری انرژی من را تقویت میکند و به میل خود و بدون اینکه مجبور باشم علاقهمندم در آن زمینه، اطلاعات یا مهارت خود را افزایش دهم؟
- کار و خلاقیت چه افرادی برای من الهامبخش بوده است؟
- آیا کسی هست که همیشه دوست داشتهام مهارتی مانند او داشته باشم؟ بهعنوان مثال، مانند او ورزش، نقاشی، عکاسی یا رانندگی کنم؟ معمولا آنچه در دیگران باعث تحسین ما میشود میتواند سرنخ خوبی باشد از اینکه درونا به چه کاری علاقهمند هستیم.
تعمق در علایق در جهت یافتن شغل مناسب
در کشف علایق خود باید صادق باشیم. برای یافتن شغل مناسب و متناسب با علاقهمندیهایمان باید بتوانیم هماهنگی آنها را با وجود حقیقی، ویژگیهای شخصیتی و پتانسیلهای خود تشخیص دهیم. در دنیای شبکههای اجتماعی، بسیاری از ما خودمان را در علایق دیگران گم میکنیم. نمیتوانیم علایق و فعالیتهای افراد دیگر را به صرف دستاوردها یا جایگاهی که از آن به دست آوردهاند، علاقهی خود فرض کنیم.
بهعنوان مثال، اگر نوازندهای را روی صحنهی تالار کنسرتی میبینید که با چیرهدستی پیانو مینوازد و همگان را مسحور هنر خویش میکند، باید از خود بپرسید آیا صرفا به جایگاه او علاقه دارید، یا به موسیقی و سازی که مینوازد؟ در این صورت، ممکن است متوجه شوید که شما بیشتر به دنبال کسب شهرت هستید. انگیزهای که لزوما بد نیست؛ اما باید بدانید که نوازندهی موردنظر شاید دهها سال را صرف انجام تمرینات سخت برای کسب این مهارت و رسیدن به چنین جایگاهی کرده باشد.
کشف استعدادها و نقاط قوت
دومین قدم خودشناسی بهمنظور یافتن شغل مناسب کشف استعدادهایمان است. هرکس پیشازآنکه بپرسد شغل مناسب من چیست؟ باید از خود بپرسد من در انجام چه کارهایی خوب و پربازده عمل میکنم؟ چه توانمندیهایی دارم. در کشورهای اروپایی، مدارس برنامههای ویژهای برای کشف استعدادهای دانشآموزان دارند. به همین خاطر هم همهی دانشآموزان خود را ملزم به ورود به دانشگاه نمیدانند. بسیاری از آنها پیش از دریافت مدرک دیپلم، علایق و استعدادهایشان را کشف کرده و با راهنمایی مدرسه، وارد بازار کار شدهاند.
اما در کشوری مانند ایران، چطور استعدادهایمان را کشف کنیم؟ فارغ از معدود مدارسی که قدمهایی که در این زمینه برداشتهاند، باید از خود ارزیابیهایی به عمل بیاوریم. برای این منظور ارزیابی سه موضوع زیر میتواند مفید واقع شود.
کشف مهارت های سخت
برخی استعدادها مشخصتر و ملموستر هستند. استعدادهایی که به آنها مهارتهای سخت یا Hard Skills گفته میشود. مهارتهای فنی و کار با ابزارها در این دسته قرار میگیرند. بهعنوان مثال، استعداد نقاشی، تعمیر لوازم، رانندگی، نویسندگی، کار با نرمافزارها و سختافزارها مهارتهای سخت و قابلسنجش هستند.
کشف مهارت های نرم
برخی استعدادها بیشتر جزء ویژگیهای شخصیتی هستند. مهارت مذاکره، استدلال، مدیریت، رهبری، همکاری و آموزش، نمونههایی از مهارتهای نرم یا Soft Skills هستند. کشف این استعدادها نیز برای یافتن شغل مناسب ضروری است. درغیراینصورت حتی مهارتهای سخت فرد نیز بهدرستی استفاده و حتی کشف نمیشوند. افرادی که دارای چنین مهارتهایی هستند معمولا جزء موفق ترینها در شغل خود محسوب میشوند. کشف این نقاط قوت به فرد کمک میکند که آسانترین و پربازدهترین مسیر برای شکوفایی استعدادها و پرورش علایقش بهعنوان شغل را پیدا کنند.
کشف مهارت های قابل انتقال
اما اگر علایق و استعدادهای مختلف و ظاهرا غیرمرتبط داشتیم، چگونه شغل مناسب خود را بیابیم؟ مهارتهای قابلانتقال میتوانند در این موارد به ما کمک کنند. این استعدادها یا مهارتها، قابل انتقال از شغلی به شغل دیگر هستند و میتوانند همهجا موثر واقع شوند. مدیریت زمان، رهبری، برنامهریزی و حل مسئله، نمونههایی از آنها هستند.
حتی برخی مهارتهای سخت نیز امروزه در دستهی مهارتهای قابلانتقال بهشمار میروند. بهعنوان مثال توانایی کدنویسی علاوهبراینکه شما را در مسیر شغلی برنامه نویسی یاری میکند، میتواند منجر به طراحی اپلیکیشن، نرمافزار و سایت در هر زمینهی شغلی دیگری شود. فروش، جستجو در اینترنت و کار با نرمافزارها نیز در بسیاری از مشاغل بهکار میآیند.
پرورش استعدادها و علایق؛ گام چهارم یافتن شغل
تنها کشف علایق و استعدادها کافی نیست. برای یافتن شغل مناسب مرتبط به آنها باید بتوانید آنها را تا حد خوبی شکوفا کنید. بسیاری از افرادی که میپرسند چگونه شغل مناسب خود را پیدا کنیم؟ هنوز استانداردهای لازم را برای احراز مشاغل مرتبط با علایق و استعدادهایشان کسب نکردهاند. در کشور ما، هم نرخ بیکاری بالاست و هم در بسیاری از مشاغل با کمبود نیروی انسانی متخصص مواجه هستیم. یکی از دلایل اصلی این موضوع، عدم توجه به کیفیت آموزش است.
شاید گذراندن دورههای تحصیلی رسمی مانند لیسانس و فوق لیسانس، دشوار و زمانبر باشد. درعوض میتوانید در دورههای آنلاین یا کوتاهمدتی شرکت کنید که تمرکزشان صرفا بر پرورش علاقه یا استعداد شماست. علاوه بر تحصیل، لازم است تلاش کنید با مطالعهی روزانه و کسب تجربه، خود را به یک نیروی کار متبحر تبدیل کنید.
شناخت انگیزهها و ارزش های فردی
هریک از ما، فارغ از اینکه به چه زمینههایی علاقهمند بوده یا در آنها مستعد هستیم، ارزشهایی نیز برای خودمان داریم. منظور از ارزشها آن کیفیتهایی هستند که تمایل داریم زندگی ما از آنها برخوردار باشد. از آنجا که شغل ما بخش مهمی از زندگی ماست، قطعا شرایط و کیفیتهای آن، دیگر بخشهای زندگیمان را نیز تحت تاثیر قرار میدهد.
بهعنوان مثال، برخی افراد برایشان کمک به دیگران اهمیت زیادی دارد. برخی دیگر، گذراندن اوقات زیاد با خانواده و فرزندان برایشان مهم است. بنابراین آنها نمیتوانند مشاغلی انتخاب کنند که به سفرهای مکرر نیاز دارد. برخی دیگر، تمایل چندانی به برقراری ارتباطات زیاد با دیگران ندارند، این افراد برای محیطهای شلوغ و بیزنسهای نیازمند به همکاریهای گسترده، مناسب نیستند.
علاوه بر ارزشها، برای یافتن شغل مناسب خود باید انگیزههایتان از داشتن شغل را نیز مشخص کنید. آیا انگیزهتان تنها رفاه مادی است؟ شهرت، کسب جایگاه اجتماعی و مهاجرت به کشورهای خارجی نیز از انگیزههای معمول یافتن شغل هستند.
حتی بهتر است تا جای ممکن، کمیت انگیزههای خود را نیز مشخص کنید. بهعنوان مثال، انتظار چقدر درآمد از فعالیت کاری خود دارید؟ آیا اساسا این شغل میتواند به شما این میزان پول بدهد؟ تعیین کمیت انتظاراتتان، باعث میشود واقعبینانهتر فکر کرده و به راهحلهای خلاقانهتری برای تحقق آنها فکر کنید. بهعنوان مثال شاید لازم باشد بهجایاینکه یک کارمند صرف باشید، کسبوکاری مرتبط به همان زمینه راهاندازی کنید.
کانالیزه شدن در مسیر شغل موردعلاقه
پس از یافتن علایق و استعدادها، تشخیص ارزشها و تعیین انگیزههایتان، لازم است که این موارد را در مسیر شغلی خود کانالیزه کنید. منظور از کانالیزهکردن این است که این موارد را با هدف یافتن شغل مناسبتان، ترکیب نمایید. برای این منظور باید نگاهی به گزینههای شغلی خود داشته باشید. جستجو در اینترنت و شبکههای اجتماعی دراینباره میتواند مفید واقع شود. اگر گزینههایتان چندان شفاف نیستند یا هیچکدام از آنها مناسب بهنظر نمیرسند، دریافت مشاوره از مشاوران کسبوکار را نیز در نظر بگیرید.
مهمتر از ورود به موقعیتهای شغلی ازپیشآماده، کشف پتانسیلهای تازه است. شاید بهتر باشد از ابتدا به فکر راهاندازی کسبوکار یا حداقل ساختن مسیر شغلی خودتان باشید. مسیری که امروز، اینترنت آن را آسانتر کرده است. لازم نیست حتما به فکر راهاندازی شرکتهای بزرگ باشید، امروزه افرادی هستند که با راهاندازی کسبوکارهای تکنفره به درآمد میلیون دلاری در سال رسیدهاند. افرادی که به آنها solo entrepreneur گفته میشود. Digital Nomad ها نیز افرادی هستند که از راه دور، خدمات دیجیتال ارائه میدهند؛ بدون اینکه لازم باشد در محیطهای رسمی کار کنند و محدودیت زمانی داشته باشند.
توجه به پتانسیل پیشرفت شغلی و تعهد به آن
شکوفایی تمامی پتانسیلهای یک شغل از ابتدا تقریبا محال است. بااینحال باید بتوانید برای خود مسیری از پیشرفت شغلی ببینید. درغیراینصورت شاید انگیزهتان از ورود به آن موقعیت، کاهش یابد. ممکن است با استفاده از همان مهارتها و علایق بتوانید وارد موقعیت کاری دیگری شوید که پتانسیل رشد بالایی دارد.
در مسیر یافتن شغل مناسب، توجه به این نکته نیز ضروری است که بخش زیادی از پتانسیل پیشرفت شغلی را خود شما میسازید. با تحقیق در مورد نیازهای زمینه، بازار یا صنعتی که در آن مشغول به کار هستید، میتوانید این ظرفیتها را شناسایی کنید. بهطور خلاصه باید همواره بخواهید که نیروی کار یا کارآفرین حرفهایتری باشید. برای این منظور به اصول زیر توجه داشته باشید:
- تقویت و بهروزرسانی دانش و مهارتها
- اتخاذ سبک زندگی متناسب با اهداف شغلی
- شرکت در دورهها و کارگاههای آموزشی
- دریافت انتقادات و پیشنهادات از مشتریان، همکاران و مدیران
بیشتر بخوانید: چطور یک مدرس حرفهای در زمینه کاری خود باشیم؟
ساختن رزومه حرفه ای؛ گام نهایی یافتن شغل موردعلاقه
پس از کسب دانش کافی در رابطه با رشته و مهارت خود برای یافتن شغل مناسب لازم است که رزومهای حرفهای، شفاف و قانعکننده بسازید. بهخصوص اگر قصد دارید فعالیت حرفهای خود را با کار برای شرکتها و دیگر افراد شروع کنید، این موضوع اهمیت بیشتری دارد. رزومهنویسی یکی از مهارتهایی است باید دربارهی آن تحقیق کنید. نمونهی رزومههای حرفهای را در اینترنت ببینید و از آنها الگو بردارید. علاوه بر این، توصیه میشود در شبکههای اجتماعی بهخصوص لینکداین برای خود پروفایل کاری بسازید. در مقالهی دیگری در الوکام به این سوال پاسخ دادهایم که چگونه یک رزومه خوب بنویسیم؟ در اینجا نیز به ذکر نکات زیر بسنده میکنیم:
- عکس حرفهای و کاری برای پروفایل خود انتخاب کنید
- سوابق کاری و تحصیلی خود را دقیق و شفاف، همراه با توضیحات کافی بنویسید
- از مبالغه اجتناب کنید
- به مهارتهای خود مانند زبان انگلیسی، همکاری، مدیریت و فنون مذاکره اشاره کنید.
- خلاصه بنویسید
- اطلاعات تماستان را حتما ذکر کنید.
- در صورت امکان به نمونهکارهای خود ارجاع دهید
- ادبیات رسمی اما نه مصنوعی داشته باشید.
البته صرفا نوشتن یک رزومه خوب شما را به شغل مناسب نمیرساند، بلکه باید بدانید مذاکره چیست و اصول مذاکره را بلد باشید تا به خوبی از عهده مصاحبه آنلاین و حضوری بربیایید.
چهار توصیه کاربردی برای یافتن شغل مناسب
در پاسخ به سوال چطور شغل مناسب خود را پیدا کنیم؟ تنها ذکر اصول اساسی کافی نیست. بسیاری از ظرائف و نکات هستند که توجه به آنها میتواند سرعت شما در این مسیر افزایش دهد. در این بخش، چهار نکتهی اثربخش در مسیر یافتن شغل موردعلاقه و موفقیت در آن را مطرح میکنیم.
باورهای محدود کننده را کنار بگذارید
برای پیداکردن علاقهی واقعی خود باید بتوانید باورهای قدیمی و محدودکننده را کنار بگذارید. تصورات قدیمی مانند اعتقاد به اینکه تنها برخی مشاغل از مقام و احترام اجتماعی برخوردارند و یا فامیل و خانواده، تنها آنها را ارزشمند میشمرند میتواند مانع بزرگی در مسیریابی شغلی شما باشد.
باورهایی که مشاغل را فقط بر اساس جنسیت طبقهبندی میکنند و پتانسیلها و توانمندیها فردی را نادیده میگیرند نیز میتوانند در راه یافتن شغل مناسب شما دستوپاگیر و گمراهکننده باشند. اگر قصدتان یافتن استعداد حقیقیتان است باید بتوانید بر پاسخ این سوال تمرکز کنید:
من در کدام زمینه با استعداد، خلاق و پرانگیزه هستم؟ البته در این راه میتوانید روحیات، جنسیتتان و یا موقعیت اجتماعی یک حرفه را نیز در نظر بگیرید. حتی میتوانید با خانوادهی خود مشورت کنید اما نباید اجازه دهید که باورهای محدودکننده شما را از دنبالکردن اهدافتان منع کنند.
در یافتن شغل؛ انعطاف پذیر باشید
دنیای امروز از هر زمان دیگری سریعتر در حال تحول و تغییر است. برخی مشاغل که تا ۱۰ یا ۱۵ سال پیش وجود داشتند دیگر وجود ندارند. مشاغلی نیز ممکن است تا ۵ سال آینده ایجاد شوند که درحالحاضر هیچ تصوری از آنها نداریم.
هدفگذاری و برنامهریزی بخش مهمی از رسیدن به اهداف شغلی است؛ اما آیندهنگری همیشه به معنی پیشبینی دقیق آینده نیست. گاهی بهتر است سعی کنید خود را با تغییر و تحولات یک صنعت و حرفه انطباق دهید، دانش خود را بهروز نگه دارید، با تکنولوژههای جدید هم قدم شوید و هر جا لازم است، تغییر مسیر دهید. بهاینترتیب میتوانید نیازهای جدیدی که هر روز ممکن است در بازار ایجاد شوند را تشخیص دهید. همچنین با دنبالکردن جریانهای تازه، استعدادها و قابلیتهای تازهای را در خودتان شکوفا کنید و مسیر شغلیتان را به مرحلهای بالاتر ارتقا دهید.
برای پیشرفت؛ همواره کنجکاو باشید
در تجربهکردن زمینههای تازه و محکزدن خودتان در حوزههای نو نترسید. برخلاف آنچه ممکن است در مدرسه آموخته باشید، پیداکردن علاقهی واقعی و ساختن یک مسیر شغلی ایدهآل، مسیری مستقیم و از قبل مشخصشده نیست. تنها با تجربهکردن، درگیرشدن با چالشها، یادگیری مهارتهای تازه و آزمون و خطاست که میتوانید درک درستی از قابلیتهای خود کسب کنید.
اگر هنوز شغل مناسب خود را پیدا نکردهاید؛ تاجایممکن دانش و آشنایی خود را ازحوزههای مختلف، افزایش دهید. به رشتههایی که در مدرسه و یا حتی دانشگاه تدریس میشوند بسنده نکنید. از افراد مختلف در حوزههای متنوع، دربارهی شغل، بازار کار، چالشها و سختی و آسانی فعالیت حرفهای که به آن مشغول هستند، پرسوجو کنید. میتوانید در یک کلاس آموزشی ثبت نام کرده و یا در اینترنت و شبکههای اجتماعی دربارهی مشاغل مختلف جستجو کنید. هرچه اطلاعاتتان دربارهی گزینههای مختلفی که پیش رو دارید، بیشتر شود با دیدگاه وسیعتری میتوانید دربارهی مسیر شغلی آیندهی خود تصمیمگیری کنید.
از شکست ها درس بگیرید
در ابتدای مسیر یافتن شغل مناسب ، ممکن است به درستی ندانید که مصاحبه شغلی چیست و چه اصولی دارد و بارها در مصاحبههای شغلی مردود شوید یا کسبوکارتان با شکست مواجه شود. حتی ممکن است پسازمدتی متوجه شوید که در تشخیص علایق و استعدادهایتان اشتباه کردهاید. به جای یاس و ناامیدی، نقاط ضعف خود را شناسایی کرده و از آنها درس بگیرید.
سخن آخر درباره شغل ایده آل
چگونه شغل مناسب خود را انتخاب کنیم؟ این سوالی بود که در این مقاله تلاش کردیم به آن پاسخ دهیم. اما شاید مفید باشد که در پایان، اساسا ذکر کنیم که شغل مناسب چیست؟ بسیاری از کارشناسان کسبوکار، بر این نکته صحه میگذارند که یک شغل خوب، فعالیتی است که فرد از انجام آن، احساس رضایت و ارزشمندی میکند. کسب اعتمادبهنفس، تقویت خلاقیت، کمک به احساس استقلال و برقراری ارتباط سالم با جهان اطراف از ویژگیهای یک شغل مناسب هستند. شغل موردعلاقهی شما چیست؟ شما چه توصیهای برای پیداکردن شغل مناسب دارید؟