چه کارفرما باشید و قصد راه‌اندازی کسب‌وکاری را داشته باشید، چه کارمند باشید، در سمت مدیریتی یا کارمند ساده، باید مجموعه‌ای از مهارت‌ها را داشته باشید. وقتی صحبت از مهارت می‌شود، ذهن عده‌ای فقط به سمت دانش فنی و مهارت‌های سخت (مهارت‌های تخصصی) می‌رود، اما مهارت‌های نرم نیز به اندازه مهارت‌های سخت مهم است و به‌خصوص در سال‌های اخیر توجه زیادی به این مهارت‌ها می‌شود. وقتی در این مقاله‌ی الوکام، پلتفرم برگزاری کلاس آنلاین، بررسی کنیم که مهارت های نرم چیست و چه اهمیتی دارد، متوجه می‌شوید که در دنیای حرفه‌ای موفقیت تنها با تخصص فنی و مدارک تحصیلی به دست نمی‌آید، بلکه توانایی هدایت در روابط بین فردی، برقراری ارتباط موثر و سازگاری با شرایط متغیر نیز بسیار حیاتی است. فراموش نکنید که مهارت های نرم می‌توانند تعاملات، عملکرد شغلی، آینده شغلی و حتی زندگی شخصی شما را به شدت تحت تاثیر قرار دهند.
مهارت‌های نرم (Soft Skills) در واقع مهارت‌های غیرفنی هستند و طیف وسیعی از ویژگی‌ها را در بر می‌گیرند، از ارتباط و کار گروهی گرفته تا سازگاری و هوش هیجانی. مهارت نرم را با عنوان مهارت‌های فردی و مهارت‌های انسانی هم می‌شناسند. برخلاف مهارت‌های سخت، که توانایی‌های خاص و قابل‌آموزش یا مجموعه‌ای از دانش هستند، مهارت‌های نرم ناملموس‌تر هستند و اغلب عمیقا در شخصیت افراد ریشه دارند. این‌گونه مهارت‌ها نقش اساسی در شکل دادن به اثربخشی و موفقیت کلی یک فرد در هر دو حوزه شخصی و حرفه‌ای دارند. آن‌هایی که می‌دانند امنیت شغلی چیست و چرا اهمیت دارد، همواره به دنبال این هستند که در کنار مهارت‌های فنی، مهارت‌های نرم خود را نیز تقویت کنند.
البته این که گفتیم مهارت‌های نرم ریشه در شخصیت فرد دارند، به این معنی نیست که افراد نمی‌توانند مهارت‌های نرم را در خود ایجاد و تقویت کنند و باید از همان کودکی همراه‌شان باشد!
دلیل اهمیت مهارت های نرم چیست؟
بالاتر توضیح دادیم که مهارت های نرم چیست و حالا به این می‌پردازیم که چرا کسب چنین مهارت‌هایی اهمیت دارد. هر فردی برای به دست آوردن هر شغلی و موفقیت در هر حرفه‌ای، قطعا به یک سری مهارت‌های سخت نیاز دارد، از برنامه‌نویس گرفته تا نقاش و عکاس و… هر شغلی که داشته باشید، میلیون‌ها نفر هستند که مهارت‌های مشابه شما را دارند یا حتی به لحاظ دانش و تخصص از شما ماهرتر هستند، در این شرایط با تقویت مهارت‌های نرم می‌توانید خود را از دیگران متمایز کنید. بگذارید خیال‌تان را راحت کنیم، نه شما و نه هیچ‌کس دیگری، آدم‌ها صرفا با تکیه بر دانش فنی خود و مهارت مولتی تسکینگ و زیاد کار کردن، نمی‌توانند به شرایط ایده‌آل‌شان برسند، بلکه باید تعامل و ارتباط با دیگران را یاد بگیرند که البته این فقط بخشی از مهارت‌های نرم است.
در ضمن اگر شغل‌تان طوری باشد که با مشتری‌های زیادی هم سر و کار داشته باشید، اهمیت تسلط به انواع مهارت نرم بیشتر هم می‌شود. اهمیت مهارت های نرم بازار کار به میزانی است که به‌طور مستقیم بر تصمیم کارفرمایان برای استخدام شما تاثیر می‌گذارد. در کل مهارت‌های نرم باعث می‌شود که شما ربات به نظر نرسید و خیلی سریع‌تر به رشد و توسعه فردی برسید.
انواع مهارت های نرم و توضیح هر کدام
حال که دانستید مهارت های نرم چیست و چه اهمیتی در زندگی ما دارند، احتمالا این سوال برایتان پیش آمده است که مهارت‌های نرم شامل چه مهارت‌هایی می‌شود. در واقع مهارت‌های نرم آن دسته از مهارت‌هایی هستند که با شخصیت و درونیات هر فرد ارتباط دارند و نحوه تعامل فرد با اشخاص مختلف را نشان می‌دهند. همان‌طور که گفتیم مهارت‌های نرم انواع گوناگونی دارند، اما در ادامه دسته‌بندی کلی آن‌ها را توضیح می‌دهیم و مهم‌ترین مهارت های نرم را که برای کارفرمایان اهمیت بیشتری دارند معرفی می‌کنیم.
مهارت‌های ارتباطی
توانایی برقراری ارتباط موثر، در تمامی جنبه‌ها و موقعیت‌های زندگی شما اهمیت بسیار زیادی دارد. این که بلد باشید چگونه با دیگران ارتباط موثر و سازنده برقرار کنید، افکارتان را چطور بیان کنید، کجا چه چیزی بگویید و چطور بگویید و چه رفتاری داشته باشید، باعث می‌شود بتوانید به بهترین نحو و کاملا شفاف و واضح، منظور خود را به دیگران بفهمانید و سریع‌تر و دقیق‌تر کارهای خود را پیش ببرید. کسی که مهارت های ارتباطی خوبی داشته باشد، کمتر در روابطش با دیگران دچار سوتفاهم و عدم شفافیت می‌شود. مهارت‌های نرم ارتباطی شامل موارد زیر می‌شود:
- ارتباط کلامی: توانایی بیان ایده‌ها به‌طور واضح و مختصر از طریق گفتار
- ارتباطات کتبی و نوشتاری: مهارت در انتقال موثر اطلاعات از طریق ابزارهای مکتوب
- گوش دادن فعال: مهارت گوش دادن با دقت بالا و همدلی با دیگران
مهارت‌های بین فردی
در پاسخ به این که انواع مهارت های نرم چیست باید بگوییم مهارت‌های بین فردی نیز دسته‌بندی دیگری از مهارت‌های نرم است. مهارت‌های بین فردی اغلب به‌عنوان مهارت‌های مردمی، مهارت‌های اجتماعی یا هوش اجتماعی نامیده می‌شوند. آن‌ها شامل خواندن سیگنال‌هایی هستند که دیگران ارسال می‌کنند و به‌طور دقیق آن‌ها را تفسیر می‌کنند تا پاسخ‌های مؤثری را شکل دهند. این‌طور هم می‌توانیم بگوییم، ویژگی‌هایی که هنگام تعامل با دیگران به آن‌ها تکیه می‌کنید، مهارت‌های بین فردی هستند و عبارتند از:
- همکاری: همکاری موثر با دیگران برای رسیدن به یک هدف مشترک
- حل تعارض: توانایی مدیریت و حل تعارضات به شیوه‌ای سازنده
- همدلی: شناخت و درک احساسات دیگران و در صورت نیاز به اشتراک گذاشتن احساسات خود با دیگران
هوش هیجانی
در جواب این که هوش هیجانی چیست و چه مزایایی برایمان دارد، باید بگوییم در دنیای امروزی کسانی می‌توانند موفق شوند که هوش هیجانی (هوش عاطفی) خوبی دارند و هیجانات خود و دیگران را به‌طور دقیق دریافت و درک می‌کنند. میزان هوش هیجانی شما نشان می‌دهد که در برابر چالش‌ها و بحران‌های زندگی چقدر توانایی این را دارید که هیجانات‌تان را مدیریت کنید و مشکلات را حل کنید. اصولا افرادی که هوش هیجانی بالایی دارند می‌توانند از پس استرس‌های روزانه برآیند، تاب‌آوری و تحمل زیادی دارند و خویشتن‌دار هستند. هوش هیجانی از دو جنبه مورد بحث قرار می‌گیرد.
- خودآگاهی: درک احساسات، نقاط قوت و ضعف خود و دیگران
- خودتنظیمی: کنترل و هدایت تکانه‌ها یا احساسات مخرب
سازگاری
می‌دانید یکی از مهم‌ترین مهارت های نرم چیست؟ قطعا سازگاری شغلی. شما تا چه اندازه می‌توانید با تغییرات و شرایط جدید سازگار شوید؟ واکنش شما نسبت به تغییرات چیست؟ کارکنانی که توانایی سازگاری و انعطاف‌پذیری بالاتری دارند، معمولا نزد مدیران بسیار ارزشمند هستند، به‌خصوص در شرکت‌های استارت‌آپی که سرعت تغییرات زیاد است.
- انعطاف‌پذیری: پذیرش بالا و گشودگی نسبت به تغییر و توانایی سازگاری با شرایط جدید
- تاب‌آوری: بازگشت به حالت عادی پس از مواجهه با مشکلات و حفظ نگرش مثبت
مهارت حل مسئله
در اکثر شرکت‌ها، به‌خصوص شرکت‌هایی که سر و کارشان با فناوری است و تازه شروع به کار کرده‌اند، به‌طور مداوم چالش‌ها و مشکلاتی پیش می‌آید. بنابراین در این میان کارفرمایان به دنبال کارکنانی هستند که بتوانند با جست‌وجوی دقیق، مسائل و مشکلات سازمان را تشخیص دهند، اطلاعات مورد نیاز را جمع‌آوری و تحلیل کنند و در صورت بروز مشکل، به‌طور موثر و سریع بتوانند مسائل مختلف را حل کنند. مهم‌ترین مهارت‌های مربوط به حل مسئله عبارتند از:
- تفکر انتقادی: تجزیه و تحلیل اطلاعات به صورت عینی و تصمیم‌گیری آگاهانه
- خلاقیت: تفکر خلاقانه و ایجاد راه‌حل‌های منحصربه‌فرد برای چالش‌ها
مهارت‌های رهبری
داشتن مهارت‌های رهبری که یکی از مهم‌ترین مهارت های نرم است، یعنی توانایی هدایت کردن دیگران و انگیزه دادن به آن‌ها جهت رسیدن به اهداف مشترک. رهبر کسی است که می‌تواند شرایط را بهبود ببخشد و برای پیشبرد اهداف جمعی، بینش درستی به کارکنان بدهد و به آن‌ها کمک کند. رهبران تاثیرگذار و موفق هم به نفع کارکنان حرکت می‌کنند و هم برای سازمان، سودآوری، پیشرفت و موفقیت را رقم می‌زنند. به این نکته هم توجه کنید که رهبری، فراتر از مدیریت است و یک رهبر توانایی تاثیرگذاری، الهام‌بخشی و برقراری ارتباط موثر را دارد.
- انگیزه: الهام بخشیدن و ایجاد انگیزه در خود و دیگران برای رسیدن به اهداف
- تصمیم‌گیری: تصمیم‌گیری صحیح بر اساس تحلیل و قضاوت دقیق
- تفویض اختیار: سپردن کارها به دیگران بر اساس نقاط قوت و توانایی آن‌ها
مدیریت زمان
مدیریت زمان به فرآیند برنامه‌ریزی، سازماندهی و کنترل نحوه تخصیص زمان خود بین فعالیت‌های خاص برای انجام مؤثر اهداف و وظایف اشاره دارد. این شامل انتخاب‌های آگاهانه در مورد چگونگی صرف زمان به منظور به حداکثر رساندن بهره‌وری، کارایی و رضایت شخصی است. مدیریت زمان در هر دو زمینه شخصی و حرفه‌ای بسیار مهم و ضروری است، زیرا افراد را قادر می‌سازد تا وظایف را اولویت‌بندی کنند، ددلاین‌ها را رعایت کنند و به تعادل بین کار و زندگی شخصی دست یابند.
- سازماندهی: ساختاردهی وظایف و مدیریت موثر زمان برای دستیابی به اهداف
- اولویت‌بندی: شناسایی و تمرکز بر مهم‌ترین وظایف
مهارت مذاکره
همه ما در طول زندگی بارها با افراد مختلفی در حال مذاکره هستیم، چه در زندگی شخصی، چه زندگی شغلی، اما همه از مهارت مذاکره به خوبی برخوردار نیستند و نمی‌توانند مذاکرات خود را درست پیش ببرند و به نتیجه مطلوب برسند. در نقطه مقابل، بعضی از افراد به خوبی می‌دانند مذاکره چیست و چنان قدرت مذاکره‌ای دارند که خیلی راحت و زود می‌توانند دیگران را قانع کنند، ارتباطات موثری برقرار کنند و با استراتژی درست، امتیازات مورد نظرشان را بگیرند. برای مثال افرادی که در حوزه فروش فعالیت می‌کنند و تکنیک فروش حرفه ای را می‌دانند، معمولا مذاکره‌کننده‌های خوبی هستند.
- متقاعدسازی: تحت تأثیر قرار دادن دیگران برای رسیدن به توافقات سودمند متقابل
- حل تعارض: حل و فصل اختلافات و درگیری‌ها به صورت دوستانه
شبکه‌سازی
اگر می‌خواهید بدانید مهم‌ترین مهارت های نرم چیست باید بگوییم شبکه‌سازی در کسب‌وکارها و تجارت امروزی بسیار اهمیت دارد. اما شبکه سازی چیست و چه اهمیتی دارد؟ شما وقتی شبکه‌ای قوی از ارتباطات داشته باشید و برای ایجاد و تقویت ارتباطات با همکاران و متخصصان صنعت در محیط‌های اجتماعی و حرفه‌ای تلاش کنید، در واقع برای خودتان فرصت‌آفرینی کرده‌اید. شبکه‌سازی یک مزیت رقابتی است و باعث می‌شود چه به‌عنوان کارمند، چه کارفرما، فرصت‌های کاری بسیار خوبی برایتان فراهم شود.
مهارت کار تیمی
یکی از مهم‌ترین مهارت‌های نرمی که هر فردی باید داشته باشد، توانایی کار تیمی و کار یکپارچه با دیگران برای دستیابی به اهداف مشترک است. معمولا اکثر مشاغل به مهارت کار تیمی نیاز دارند و شما باید بتوانید با اعضای تیم همکاری موثر و سازنده‌ای داشته باشید. کار تیمی خلاقیت را تقویت می‌کند، قدرت یادگیری را افزایش می‌دهد و همچنین به کارکنان این احساس را می‌دهد که در موفقیت سازمان نقش دارند و سهیم هستند. البته فردگرایی در برخی مشاغل جوابگو و حتی لازم است، اما خیلی از شغل‌ها به تقویت کار تیمی و روحیه بالای کار تیمی کارکنان نیاز دارند.
چطور مهارت‌های نرم خود را تقویت کنیم؟
عده‌ای می‌گویند مهارت‌های فنی (مهارت‌های سخت) را آسان‌تر از مهارت‌های نرم می‌توان یاد گرفت و یادگیری مهارت‌های نرم چندان کار ساده‌ای نیست، اما مسلما غیرممکن هم نیست و می‌توان این مهارت‌ها را طی زمان توسعه داد و بهبود ببخشید. توسعه و تقویت مهارت های نرم یک فرآیند مداوم است که شامل خودآگاهی، تمرین و یادگیری مستمر است. برای این که بدانید بهترین روش‌های تقویت مهارت های ارتباطی چیست در این‌جا روش‌های موثری که برای تقویت مهارت نرم وجود دارد را توضیح می‌دهیم.
- به‌طور منظم مهارت‌های نرم خود را ارزیابی، زمینه‌های بهبود را شناسایی و اهداف خاصی را برای بهبود تعیین کنید.
- به دنبال بازخورد باشید و در زمینه توسعه مهارت‌های نرم، راهنمایی بگیرید.
- در کارگاه‌ها و برنامه‌های آموزشی متمرکز بر مهارت های نرم شرکت کنید.
- امکان تمرین و استفاده عملی از مهارت‌های نرم را در محیط کاری فراهم کنید.
- برای افزایش مهارت‌های ارتباطی و شبکه‌سازی، فعالانه در جوامع حرفه‌ای شرکت کنید.
- از تجربیات افرادی که مهارت‌های نرم قوی دارند درس بگیرید و از رفتارهای مثبت آن‌ها الگوبرداری کنید.
- رهبری یک تیم را بر عهده بگیرید تا تجربه عملی در زمینه‌هایی مانند ارتباطات، انگیزش و تصمیم‌گیری برایتان فراهم شود.
- در صورت امکان، با همکارانی از بخش‌ها و رشته‌های مختلف همکاری کنید، این شما را در معرض دیدگاه‌های مختلف قرار می‌دهد و مهارت‌هایی مانند کار گروهی و سازگاری را تقویت می‌کند.
- پذیرای تجربیات و چالش‌های متنوع باشید، زیرا قرار گرفتن در موقعیت‌های مختلف، سازگاری و مهارت‌های حل مسئله را افزایش می‌دهد.
سخن پایانی درباره مهارت نرم
در این مطلب درباره این که مهارت های نرم چیست و چه اهمیتی دارند و این که چطور می‌توان مهارت‌های نرم را تقویت کرد صحبت کردیم و نتیجه گرفتیم که مهارت‌های نرم، محور موفقیت شخصی و حرفه‌ای هستند. مهارت‌های نرم تخصص فنی و صلاحیت‌های دانشگاهی افراد را تکمیل می‌کنند و به آن‌ها کمک می‌کنند تا در سازمان‌ها و جوامع به بهترین نحو حاضر شوند. درک اهمیت مهارت‌های نرم، سرمایه‌گذاری برای توسعه آن‌ها و اصلاح مستمر آن‌ها، در چشم‌انداز همیشه در حال تکامل دنیای مدرن، ضروری است. پذیرفتن سفر خودشناسی و بهبود مهارت‌های نرم، نه تنها یک وظیفه حرفه‌ای است، بلکه یک مسیر به سوی بهره‌وری شخصی و موفقیت دائمی نیز محسوب می‌شود.
