تفاوت آموزش و یادگیری موضوعی است که بسیاری از ما به آن فکر کردهایم، ولی آیا واقعا این دو واژه با هم متفاوتند؟ در حالی که در برخی موارد در صحبتهای روزمره از این دو واژه به جای یکدیگر استفاده میکنیم. بله مفهوم این دو کلمه با هم تفاوت دارد، بهخصوص در برنامههای آموزشی برای آموزش کارمندان و توسعه منابع انسانی باید به تفاوت این دو مفهوم توجه کنیم.
این مطلب از الوکام، پلتفرم برگزاری کلاس آنلاین، به مفهوم آموزش و یادگیری و تفاوت و اهمیت آنها اختصاص دارد. بهعنوان مقدمه میتوان گفت که هر دو این کلمات به معنی فراگرفتن و کسب دانش و مهارت هستند، ولی تفاوت آموزش و یادگیری این است که آموزش جنبه نظری دارد اما یادگیری عملیتر است.
فهرست محتوا
Toggleآموزش به چه معناست؟
برای این که بدانیم تفاوت آموزش و یادگیری چیست، اول باید با مفهوم و تعریف این دو کلمه آشنا شویم. ابتدا به تعریف آموزش میپردازیم. آموزش (education) فرایندی است که با هدف افزایش دانش و معلومات یک شخص انجام میشود. در این مسیر از روشهایی چون سخنرانی، متن، تصویر، ویدیو و غیره استفاده میشود. به طور معمول یک بازه زمانی مشخص نیز برای آن در نظر گرفته میشود و موقت است. یکی دیگر از ویژگیهای آموزش این است که توسط دیگران و از خارج، برنامهریزی میشود و توسعه پیدا میکند و یک ساختار مشخص و جهتمند دارد. بهعنوان مثال برای آموزش کارمندان در سازمانها، از منابع خارجی یا بیرونی استفاده میشود. همچنین آموزش به تلاش متقابل آموزشگیرنده و آموزشدهنده نیاز دارد.
علاوه بر این، کسب نتایج مشخص در آموزش افراد اهمیت زیادی دارد. بنابراین لازم است تا فرد پس از پایان دوره آموزش در مورد سرفصلها پاسخگو باشد. میتوان گفت مشکل آموزش این است که به تفکر و خلاقیت فردی به منظور بهبود فرایندها اهمیت نمیدهد.
معنی یادگیری چیست؟
در رابطه با بررسی این که تفاوت آموزش و یادگیری در چیست باید به تعریف یادگیری نیز بپردازیم. یادگیری (learning) به مهارتی گفته میشود که از طریق تکرار دانش آموختهشده، به دست بیاید. میتوان گفت یادگیری یک فرایند درونی است. محدودیت و پایانی برای آن در نظر گرفته نمیشود و محدودیت جغرافیایی و زمانی هم ندارد. مبنای یادگیری بیش از یاددهنده به یادگیرنده وابسته است، بنا به تلاش فرد در طول زندگی حاصل میشود، با او رشد میکند و توانایی استفاده از فرصتها را برای او امکانپذیر میکند، چون فرد در کارهایی فعالیت میکند که به کسب دانش و مهارت منجر شدهاند.
ابزارهای یادگیری متنوع هستند و حتی میتوانند شامل تماشای فیلم، مطالعه یک مقاله یا کتاب، دیدن یک تصویر، معاشرت و تعامل با دیگران و مانند آن هم باشند. البته مبنای یادگیری تجربه است و میتوان آن را موثرترین ابزار برای یادگیری دانست. یادگیری نه تنها مانع خلاقیت نمیشود، بلکه به ابتکار و انعطافپذیری بیشتر کمک میکند. در نهایت یادگیری برای همه افراد در طول زندگی تا پایان عمر در حال رخ دادن است.
تفاوت آموزش و یادگیری
در مورد تفاوت آموزش و یادگیری میتوان گفت که آموزش نوعی فرایند با رویکرد سیستماتیک در جهت تحقق یادگیری است. آموزش به یک منبع خارجی مانند کلاس یا دوره آموزشی نیاز دارد که میتواند مدرسه، دانشگاه یا حتی مدرسه مجازی و دورههای خارج از آموزش عالی باشد. در نهایت در قبال پاسخگویی آموزشگیرنده در برابر اهداف آموزشی، یک مدرک برای اثبات کسب دانش و مهارت به او داده میشود.
بر خلاف آموزش، یادگیری میتواند بدون نیاز به معلم از طریق تجربه کسب شود. میتوان گفت آموزش یکی از رویکردهای یادگیری به شمار میرود، بنابراین یادگیری فراگیرتر است. چون تاکید آموزش بر افزایش دانش است، ولی یادگیری بر تغییر رفتار و عملکرد فرد تمرکز دارد، به گونهای که در زندگی او نمود پیدا کند.
دیگر تفاوت آموزش و یادگیری این است که این دو مفهوم به دنبال نتایج متفاوتی هستند. آموزش فرآیندی نظری و تئوریک است که به توسعه دانش و رشد سطح علمی فرد میانجامد. در مقابل یادگیری، فرایندی عملی است و موجب توسعه مهارت در شخص میشود.
آموزش مهمتر است یا یادگیری؟
حال که میدانید تفاوت آموزش و یادگیری در چیست باید به اهمیت آنها نیز بپردازیم. با وجود تاکید نظام آموزشی ما بر آموزش، واقعیت این است که یادگیری مهمتر و برای انسان امروز مفیدتر است، به دلیل این که آموزش موجب افزایش دانش و معلومات شخص میشود و به دنبال عمل نیست، ولی تمرکز و هدف یادگیری بر جنبههای عملی و بهبود توانایی فرد است.
به علاوه در دنیای در حال تغییر امروز، انسان برای موفقیت بیش از آموزش محدود، ساختارمند و فاقد خلاقیت، به یادگیری، کسب مهارت، تغییر رفتار و توسعه عملکرد نیاز دارد، چون یادگیری انسان را محدود نمیکند، بلکه او را قادر میسازد با ابزارهای تفکر، آزمایش، خلاقیت و تجربه برای مقابله با چالشها و مسائل غیرقابل پیشبینی آماده شود، مراحل و فرایندها را بهبود دهد و تغییر مثبت ایجاد کند.
البته نمیتوان به مزایای آموزش توجه نکرد، بهخصوص بسیاری از کسبوکارها برای آموزش فرایندهای جدید یا مهارتهای مورد نظر به کارکنانشان، نتایج خوبی از آموزش کسب میکنند. ولی ترکیب آموزش با یادگیری به نتایج و عملکردهای بهتری میانجامد، چون از خلاقیت، تفکر و درک شخص هم کمک گرفته میشود.
جمعبندی
تفاوت آموزش و یادگیری باعث لزوم انتخاب میان این دو نمیشود؛ آموزش و یادگیری در ترکیب با هم مفید و موثر هستند. بنابراین برای بهبود عملکرد و رشد کسبوکارتان باید از هر دو این روشها استفاده کنید. آموزش و یادگیری در کنار هم به بهبود دانش و مهارت سازمانی کمک میکنند، ولی آگاهی در مورد تفاوتهای این دو مفهوم، به تیم منابع انسانی کمک میکند تا در برنامهریزی برای توانمندسازی کارکنان و توسعه سازمان به هر روش متناسب با هدف و نیاز سازمان بیشتر توجه کنند.