بهطور کلی به شیوه یادگیری و آموزش از طریق منابع دیجیتال از جمله موبایل، تبلت و کامپیوتر؛ آموزش مجازی گفته میشود که درادامه به سابقه تاریخچه آموزش مجازی در ایران و جهان پرداختهایم. این شیوه آموزش، یک روش آموزشی و یادگیری سادهاست که در هر مکانی قابل اجرا است. در شیوه آموزش مجازی؛ دورههای آموزشی بهصورت سخنرانیهای زنده و ویدئوکنفرانس بر روی اینترنت قابل دسترساند و فراگیران میتوانند از طریق هایپرلینکها به صفحات دیگر هدایت شده و ضمن شرکت در بحثها نظرات خود را انتشار دهند.
در این شیوه فراگیران و دانشجویان میتوانند در خانه نشسته و بدون مراجعه به مراکز آموزشی با ایجاد کلاس مجازی ، به سادگی به محتوای آموزشی، جزوات و مقالات دسترسی پیدا کنند. در واقع دنیای مدرن و پیشرفت تکنولوژی و انتقال آن بهسیستم آموزشی و روشهای آموزشی و یادگیری مجازی، علاوهبر سادهتر شدن آموزش، سطح اطلاعات آموزشی را نیز بالابرده و بهروز کردهاست.
فهرست محتوا
Toggle
انواع آموزش مجازی
کاهش هزینههای مربوط به آموزش، سهولت و سادگی برگراری کلاسها، عدم محدودیت مکانی و زمانی و… برخی از مزیتهای آموزشهای مجازی هستند. دامنه آموزش مجازی بسیار گستردهاست و با توجه بهنوع آموزشها بهچهار نوع دستهبندی شدهاست.
آموزش مجازی بر پایه وب
آموزش مجازی بر پایه وب، کل دوره شامل جلسات کلاسی، جزوات درسی، یادداشتها و… از این طریق و بهوسیله اینترنت انجام میشود و حتی مدرک پایاندوره هم از طریق وب و بهصورت آنلاین ارائه داده میشود.
آموزش مبتنی بر کامپیوتر
آموزش مبتنی بر کامپیوتر بهاتصال به اینترنت احتیاجی ندارد مگر در شرایط خاص. در واقع تمامی موارد شامل کلاسها، جلسات، جزوات و… بهصورت سیدی و یا روشهای دیگر ذخیره کننده اطلاعات به فراگیران ارائه میشود.
آموزش به وسیله ابزارهای دیجیتال همراه
آموزش بهوسیله ابزارهای دیجیتال همراه، بهوسیله ابزارهای PDA و یا Tablet PC ارائه میگردد.
آموزش به وسیله موبایل
آموزش بهوسیله موبایل نوعی از شیوه آموزشی نوین است که میتواند در گروه آموزش بهوسیله ابزارهای دیجیتال همراه نیز قرار گیرد اما از آنجایی استفاده کنندگان تلفن همراه، تعداد بسیاری هستند، این دو گروه از یکدیگر تفکیک میشوند. این شیوه آموزش مجازی را با نام M-Learning نیز شناخته میشود که به زیرساختهای مخابراتی قوی نیاز دارد.
تاریخچه آموزش مجازی
تاریخچه آموزش الکترونیکی در جهان
آموزش مجازی در سال 1800 میلادی در ایالت متحده آمریکا ابداع شد که به آموزش مکاتبهای معروف بود که با نامهنگاری توسط موسسههای واجد شرایط مانند مدرسهها، برگزار میشد. این روش، از طریق نامهنگاری بین استادان و دانشجویان برقرار میشد که بسیار مورد توجه دانشآموزان و دانشجویان قرار گرفت.
همزمان با آمریکا، کشورهای اروپایی که قبل از 1840 به صورت جزوههای خلاصه شده، آموزش از راه دور را آغاز کردهبودند، نخستین آموزش مجازی دانشگاهی را در سال 1892 تاسیس کردند که اداره این شیوه، متکی بر اداره پست بود. این روش در اوایل قرن 20 از برنامههای متنوعی برخوردار شد که برای افرادی که امکان حضور در کلاسهای متمرکز را نداشتند، مورد استقبال قرار گرفت.
با همهگیری و گسترش استفاده از تلویزیون و رادیو، تکنولوژی جدید برای آموزش ایجاد شد که به سیستم پستی اتکا نداشت. به همین صورت درسال 1921 نخستین رادیو آموزشی دانشگاهی، مجوز گرفت که اولین پایه شکلگیری آموزی مجازی محسوب میشود. در 1960 شیوه آموزش رادیویی با سایر ابزارهای رسانهای مالتی مدیا و ساختارهای اداری ترکیب شد و دانشجویان برای ثبتنام اقدام کردند.
این روش آموزشی، علاوهبر انگلستان و آمریکا، در دیگر کشورهای اروپایی و آسیایی نیز رواج پیدا کرد و امروزه نیز با توجه به وجود و پیشرفت تکنولوژیهای همگانی رادیو و تلویزیون، و فناورهای نوین شبکههای کامپیوتری، لپتاپ و… امکانات کلاس آنلاین رواج و گسترش یافتهاند. در واقع اختراع تلویزیون و ویدئو بیشترین و اصلیترین تأثیر را بر آموزش راه دور داشته است اما کامپیوترهای شخصی و اینترنت شیوه جدید از آموزش مجازی را بهوجود آوردهاست.
بیشک گسترش استفاده از ارتباطات دیجیتالی در زمینه آموزش الکترونیکی و مجازی فرصتها و موقعیتهای بیشماری برای همه مخاطبان خود، در هر زمان و مکان ایجاد کردهاست که همواره در حال گسترش و پیشرفت است. میتوان با اطمینان اعلام کرد که تا مادامی که مردم به آموزش نیاز داشته باشند، آموزش الکترونیک مجازی، در الگوهای جدید؛ عرصهای پر تحرک و روبه رشد خواهد داشت.
تاریخچه آموزش مجازی در ایران
آموزش مجازی در ایران تجربه کمی دارد. تاریخچه آموزش مجازی در ایران به دوران قبل از انقلاب باز میگردد. در آن زمان دانشگاه پیام نور از روش آموزشی ارتباط از راه دور استفاده میکرد. بهطور تقریبی در پایان دهه 70، دانشگاه تهران نرمافزار آموزش مجازی LMS را در دستور کار خود قرار داد. پس از راهاندازی این نرمافزار، دانشگاه تهران آموزش مجازی خود را آغاز کرد. سال 1380 بود که این دانشگاه برای دانشجویان روزانه خود؛ 9 درس را بر روی این سامانه قرار داد و LMS فعالیت خود را از نیمسال اول تحصیلی 1380 بهطور رسمی آغاز کرد.
پس از شروع فعالیتهای مجازی دانشگاه تهران، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در همان سال تاسیس دانشگاههای مجازی و آموزش از راه دور را اعلام کرد. این دانشگاهها بهصورت موسسات غیر انتفاعی در سراسر کشور تحت نظارت وزارت علوم شروع به فعالیت کردند.
و بههمین ترتیب برخی دیگر از دانشگاهها نیز برای راهاندازی سیستم آموزش مجازی اقدامات لازم را انجام دادند و تعدادی از واحدها را از اینروش برای دانشجویان خود ارائه دادند. حتی تا دوران قبل از کرونا نیز پردیسهای مجازی دانشگاههایی چون تهران، امیرکبیر، تبریز، اصفهان و… بهصورت مجازی در حال آموزش و فعالیت بودند.
در حال حاضر نیز آموزش مجازی و الکترونیکی به اصلیترین شیوه آموزشی در کشور ما تبدیل شدهاست. با شیوع پاندمی کرونا، کلاسهایی که دانشجو به عنوان دانشجوی حضوری در دانشگاهها پذیرفته شدهبودند نیز به صورت مجازی برگزار میشود. از آنجایی که تربیت و آموزش دانشجویان در کشور ما اهمیت زیادی دارد، نمیتوان فعالیت آموزشهای مجازی را متوقف کرد. کلیه این مطالب، مجموعهای از تاریخچه آموزش مجازی در جهان و ایران بود، که این روش همچنان درحال گسترش و بهروز شدن است. استفاده از این شیوه در ایران با موانعی همراه است که در ادامه به آنها پرداختهشدهاست.
موانع آموزش مجازی در ایران
آموزش مجازی در کشور ما، یک نظام و سیستم آموزشی نوپا و جدید است که جایگزین سیستم قدیمی با پیشینه طولانی شدهاست. بههمین دلیل، روند رشد آهسته، ایرادات و موانع موجود در آن یک امر طبیعی است. این روش، در سیستم آموزشی قبلی تحولی عظیم ایجاد کرده است و نیازمند فرهنگسازیهای جدید است و بههمین دلیل بسیاری از افراد به سختی میتوانند با این شیوه ارتباطات برقرار کرده و بهنوعی مخالف آموزشهای مجازی هستند.
شاید این مانع برخورد، یک بازخورد طبیعی از آموزش به سبک نوین باشد، اما مخالف با آن بسیار غیر منطقی است چرا که یکی از مولفههای مهم قدرت، دسترسی و تسلط بر تکنولوژی ارتباطات و همچنین بهرهگیری از تکنولوژی، موضوعی مهم و استراتژیک آموزش و تربیت نیروی انسانی بهشمار میآید که نباید از آن غافل شد. همچنین؛ در سراسر جهان، اینروش درحال گسترش و پیشرفت است و همین عامل، بر ضرورت استفاده از تکنیک آموزش مجازی تاکید میکند.
بیشتربخوانید: بررسی وضعیت مدارس ایران و آمادگی برای کلاس های آنلاین
در این مقاله به بررسی تاریخچه آموزش مجازی پرداخته شدهاست. با تغییر در سیستم آموزشی و پیشرفت تکنولوژی در جهان و ایران، الزام بهکارگیری اینروش، بیش از پیش احساس میشود. دگرگونی و تغییر در کامپیوترها، پایه و اساس آموزشهای مجازی را راهاندازی کردند و پیشرفت و رواج ابزار برگزاری کلاس مثل گوشیهای هوشمند،تبلت و… این مسیر را تکمیل کرده و به جایگاه امروزی رساندهاند.